MYŚLIWI I NIERUCHOMOŚĆ

Niniejszy artykuł jest poświęcony wpływie ustawy z dnia 13 października 1995 roku Prawo łowieckie (dalej jako „Prawo łowieckie”) na stan prawny nieruchomości i możliwość korzystania z nich przez ich właścicieli i użytkowników wieczystych.

I.  Obwód łowiecki

Obwód łowiecki stanowi obszar gruntów o powierzchni nie mniejszej niż trzy tysiące hektarów, na którego obszarze istnieją warunki do prowadzenia łowiectwa. Powyższe jest zasadą, bowiem w szczególnych przypadkach, uzasadnionych względami racjonalnej gospodarki łowieckiej i warunkami terenowymi, mogą być tworzone, za zgodą ministra właściwego do spraw środowiska, obwody łowieckie o mniejszej powierzchni. Z uwagi na charakter gruntu da się wyróżnić  obwody łowieckie leśne i polne. Zgodnie z Prawem łowieckim obwód łowiecki leśny to obszar, w którym grunty leśne stanowią co najmniej 40% ogólnej powierzchni tego obszaru, natomiast obwód łowiecki polny jest to obszar, w którym grunty leśne stanowią mniej niż 40% ogólnej powierzchni tego obszaru. Ustawodawca przewidział zakazy dotyczące obejmowania określonych nieruchomości obwodami łowieckimi. Nie można utworzyć obwodu łowieckiego np. na terenie parku narodowego albo rezerwatu przyrody (choć istnieją tu pewne wyjątki), na terenie znajdującym się w granicach administracyjnych miast (również z wyjątkami), na terenach, na których posadowione są budowle, zakłady i urządzenia, tereny przeznaczone na cele społeczne, kultu religijnego, przemysłowe, handlowe, składowe, transportowe i inne cele gospodarcze oraz obiekty o charakterze zabytkowym i specjalnym, w granicach ich ogrodzeń.

Wszelkie rozstrzygnięcia prawne w przedmiocie podziału nieruchomości na obwody łowieckie, zmiany granic obwodu lub zmiany zaliczenia obwodu do kategorii dokonuje w obrębie województwa sejmik województwa, w drodze uchwały. Marszałek województwa przygotowuje jej projekt przy pomocy zespołu o charakterze opiniodawczo – doradczym. W skład ww. zespołu wchodzą przedstawiciele zarządu województwa, regionalnej dyrekcji lasów państwowych, okręgowego zarządu Polskiego Związku Łowieckiego (dalej jako „PZŁ”) oraz izby rolniczej.

II. Prawa właściciela nieruchomości lub innego podmiotu

W toku podejmowania uchwały dotyczącej obwodu łowieckiego każdy właściciel albo użytkownik wieczysty gruntu objętego granicami przez obwód łowiecki może wnieść do jej treści uwagi. Wnosi się je na piśmie albo drogą elektroniczną. Wniesione uwagi są rozpatrywane pod kątem wyłączenia określonej nieruchomości z obwodu łowieckiego, przy uwzględnieniu szczególnych właściwości nieruchomości lub prowadzonej na niej działalności, które istotnie utrudnią prowadzenie na niej gospodarki łowieckiej. Uwzględnienie uwag przez sejmik prowadzi do ponowienia procesu uchwalenia obwodów łowieckich w takim zakresie, jakiego dotyczyły uwzględnione uwagi.

W sytuacji, gdy określona nieruchomość nie została wyłączona z obwodu łowieckiego, uwagi nie doczekały się rozstrzygnięcia w uchwale sejmiku wojewódzkiego albo to rozstrzygnięcie nie jest satysfakcjonujące dla właściciela albo użytkownika wieczystego nieruchomości, podmioty takie mają zapewnione prawo do odszkodowania. Odszkodowanie należy jest, gdy w wyniku objęcia nieruchomości obwodem łowieckim korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub w sposób zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone. Należy jednak pamiętać o terminie zgłoszenia takiego roszczenia – 3 lata od wejścia w życie uchwały.

Prawo łowieckie przewiduje również instytucję zakazu polowań na nieruchomości objętej obwodem łowieckim. Właściciel albo użytkownik wieczysty, będący przy tym osobą fizyczną, może złożyć oświadczenie o zakazie dokonywania polowań na jego nieruchomości. Oświadczenie takie składa się przed starostą, który poświadcza własnoręczność podpisu składającego oświadczenie. Jest to prawo osobiste i wygasa dopiero wraz ze śmiercią podmiotu je składającego. Prawo łowieckie nie przewiduje sprzeciwu koła łowieckiego albo PZŁ co do objęcia nieruchomości zakazem polowań, ani też innego środka, za pomocą którego można byłoby unieważnić, wzruszyć lub skutecznie uchylić raz złożone oświadczenie. Nie ogranicza to jednak właściciela albo użytkownika wieczystego w uprawnieniu do cofnięcia złożonego przez siebie oświadczenia.

Źródłem praw i obowiązków cywilnoprawnych, w tym także dotyczących użytkowników określonej nieruchomości, najczęściej są: przepis ustawy, wyrok sądu albo umowa. W przypadku korzystania z nieruchomości objętej obwodem łowieckim będzie to umowa dzierżawy. Zgodnie z Prawem łowieckim grunty wydzierżawiane są przez koła łowieckie, ewentualnie PZŁ. Umowa, a ściślej jej treść, tzw. essentialia negotii, podlega regulacjom Prawa łowieckiego. Strony umowy dzierżawy zawierają umowę na czas określony, nie mniej niż 10 lat.

Ustawodawca przewidział w Prawie łowieckim przypadki rozwiązania umowy dzierżawy, np. w przypadku rozwiązania koła łowieckiego albo gdy nieruchomość zostanie wyłączona z danego obwodu łowieckiego. Warto zauważyć, że właściciel albo użytkownik wieczysty może wypowiedzieć umowę dzierżawy bez zachowania okresów wypowiedzenia w dwóch przypadkach: 1) po zasięgnięciu opinii PZŁ albo na jego wniosek, albo na wniosek izby rolniczej, na skutek nieusprawiedliwionego niezrealizowania przez dzierżawcę obwodu łowieckiego rocznego planu łowieckiego na poziomie co najmniej 80% określonej w tym planie minimalnej liczby zwierzyny grubej do pozyskania, w każdym z trzech następujących po sobie łowieckich lat gospodarczych; 2) na wniosek PZŁ w przypadku negatywnej oceny prowadzenia gospodarki łowieckiej przez dzierżawcę obwodu łowieckiego, po uprzednim przeprowadzeniu przez PZŁ postępowania kontrolnego.

Konkludując, myśliwi, zrzeszeni w kołach łowieckich, przy wsparciu PZŁ prowadzą swoją aktywność, nie polegająca jedynie na dowolnym odstrzale zwierzyny, w granicach ściśle określonych obwodów łowieckich. Podstawą stosunków prawnych jest zawarta z właścicielem umowa dzierżawy, bowiem co do zasady myśliwi nie wykupują gruntów. Zarówno właściciele, jak i użytkownicy wieczyści nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego mają prawnie przewidziane instrumenty, które mogą  stosować tak na etapie ustalania granic obwodu łowieckiego (uwagi do projektu uchwały sejmiku województwa), jak później (zakaz polowań).

Jan Akimenkow, aplikant radcowski
Artykuł opublikowany w PMR Construction Insight: Poland, Nr 3 (276), marzec 2024