CROWDFUNDING – NADCHODZI DEMOKRATYZACJA INWESTOWANIA, 11 lutego 2022

Sektor usług crowdfundingowych jest jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się obszarów rynku finansowego w skali globalnej, w tym również w Polsce. Zainteresowanie tą formą finansowania rośnie z roku na rok, powodując, że wyniki kolejnych lat są krotnością wyników lat ubiegłych. Wielkość globalnego rynku crowdfundingu ocenia się na ok 12,27 miliardów USD (prognoza na 2027 r. – 25,8 miliardów USD). Analizując liczbę platform crowdfundingowych w odniesieniu do populacji, w porównaniu z wieloma krajami Unii Europejskiej, polski rynek usług w tym sektorze jest daleki od nasycenia.

Popularność crowdfundingu wynika między innymi z wpisania się dynamiki tego zjawiska w szerszą dynamikę dysruptywnych procesów reorganizacji gospodarki, które można nazwać „Uberyzacją”. W przypadku crowdfundingu mamy do czynienia z „Uberyzacja inwestowania” – w crowdfundingu powstaje system teleinformatyczny (platforma), który łączy popyt z podażą z pomięciem tradycyjnych instytucji pośredniczących. Wprawdzie nie jest to w pełni prawidłowe sformułowanie, ponieważ operator platformy (wg nowo obowiązujących w tym zakresie przepisów) również jest instytucją (i to regulowaną) i również na nim ciążą określone obowiązki i zadania związane chociażby z weryfikacją emisji/emitenta, to bez wątpienia mamy do czynienia ze zjawiskiem powstawania modelu wypierającego tradycyjne instytucje pośredniczące i zbliżającego podaż (inwestor) z popytem (startup), podobnie jak to ma miejsce w przypadku znanej wszystkim przełomowej, w pewnym sensie, aplikacji Uber.

Crowdfunding (finansowanie społecznościowe), a mówiąc ściśle jego postać określana jako equity crowdfunding, to forma finansowania różnego rodzaju projektów (szczególnie dobrze pasująca do finansowania innowacyjnych startupów technologicznych), przez dużą liczbę inwestorów wpłacających jednostkowo często niezbyt wysokie kwoty w zamian za otrzymywane akcje finansowanych spółek. Osoby dokonujące wpłat, prócz wypełniania roli inwestora, tworzą wokół finansowanego projektu społeczność, która w środowisku mediów społecznościowych (i nie tylko) wspiera finansowany podmiot wierząc w jego sukces i przyczyniając się do jego urzeczywistnienia.

Jedną z przyczyn dynamicznego wzrostu liczby projektów equity crowdfunding jest fakt, że sama struktura inwestycyjna wprost odpowiada na potrzeby obu stron procesu inwestycyjnego – typowi inwestorzy crowdfundingowi nie maja zbyt wielu alternatyw inwestycyjnych (a na pewno nie mają ich w zakresie stopy zwrotu dostępnej w crowdfundingu), a z kolei podmioty poszukujące finansowania nie mają zbyt wielu łatwo dostępnych alternatywnych i udzielanych na korzystnych warunkach źródeł finansowania.

Skrócenie dystansu między inwestorem i spółką, które daje formuła crowdfundingu zachęca obie strony do współpracy.
Inwestowanie crowdfundingowe jest dostępne dla każdego – nie występuje w tym schemacie inwestowania problem z barierą wejścia poprzez zbyt kosztowny tzw. ticket inwestycyjny – jak najbardziej możliwe jest inwestowanie już kwoty rzędu 500 zł. Crowdfunding udostępnia świat inwestowania w spółki indywidualnym osobom, przełamując dotychczasowy monopol funduszy venture capital oraz tworząc podwaliny pod nowe zjawisko, które może być określane jako demokratyzacja inwestowania.

Niezwykle ważne dla zjawiska crowdfundingu jest jego funkcjonowanie w środowisku teleinformatycznym. Zjawisko migracji procesów gospodarczych do sieci jest stałym trendem, odpowiada na potrzeby obu stron procesu inwestycyjnego i jest jedną z przyczyn sukcesu crowdfundingu. Powyższy sukces crowdfundingu, spowodowany jego funkcjonowaniem w sieci, zazębia się – na zasadzie synergii – ze społecznościowym charakterem tego zjawiska. Same startupy tworzą swój produkt (w mniejszym lub większym stopniu) właśnie w sieci, w sieci działają platformy crowdfundingowe, a inwestorzy spółki i platformy są aktywne w mediach społecznościowych. Platformy crowdfundingowe często same są tzw. startupami fintechowymi, ich twórcy wywodzą się ze środowisk startupowych i innowacyjnych, są częścią tego samego ekosystemu innowacyjności, co przyczynia się do lepszego rozumienia potrzeb spółek poszukujących finansowania oraz łatwiejszej komunikacji w tym zakresie.

Po latach funkcjonowania w swego rodzaju próżni regulacyjnej, sektor crowdfundingu doczekał się uregulowania w systemie prawodawstwa UE. W dniu 7 października 2020 r. przyjęte zostało ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2020/1503 w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937. Pomimo, iż rozporządzenie weszło w życie 10 listopada 2021 r., w Polsce trwają jeszcze prace nad projektem stosownej ustawy zapewniającej jego stosowanie w krajowym porządku prawnym. W dniu 7 lutego 2022 r. Ministerstwo Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej przekazało projekt ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych do Komitetu do Spraw Europejskich, co oznacza, że w nieodległej przyszłości można spodziewać się uchwalenia ustawy, co umożliwi praktyczną implementację przepisów Rozporządzenia.

Jedne z ważnych rozwiązań wprowadzonych Rozporządzeniem, to wprowadzenie dość wysokiego, bo wynoszącego docelowo do 5 mln euro, limitu zbiórki (zgodnie z projektem polskiej ustawy początkowo 2,5 mln euro) oraz wprowadzenie jednolitej europejskiej licencji crowdfundingowej, a warto zwrócić uwagę, że regulacja odnosi się zarówno do działalności w obszarze crowdfundingu inwestycyjnego (inwestowanie w zamian za akcje), jak i dłużnego (udzielanie pożyczek). Zgodnie z projektem ustawy, finansowanie crowdfundingowe typu equity będzie dostępne wyłącznie dla spółek akcyjnych lub prostych spółek akcyjnych (co jest praktycznie bardzo ważne ze względu na absolutnie dominujący model spółki z o.o., która nie korzysta z dobrodziejstw dostępu do crowdfundingu typu equity).

Nie można zapominać o sygnalizowanej wcześniej roli crowdfundingu w finansowaniu i rozwoju innowacyjnych startupów technologicznych. Platformy crowdfundingowe są już tradycyjnie w rozwiniętych gospodarkach stałym i ważnym elementem ekosystemu innowacyjności i jako takie istotnie przyczyniają się do rozwoju startupów. W związku z rosnącą rolą innowacyjności, w polskiej gospodarce obserwuje się rosnącą rolę startupów, co może być jedną z przyczyn dynamicznego rozwoju platform crowdfundingowch.

Bardzo ważną, równoprawną dziedziną crowdfundingu jest crowdfundingowe finansowanie pożyczkowe. Rozwój tego sektora może ułatwić dostęp firm do finansowania dłużnego w różnych dziedzinach, w tym na przykład w dziedzinie finansowania projektów budowlanych, co może być szczególnie ważne wobec pogłębiających się trudności w dostępie do takiego finansowania kredytowego. Ten obszar – jako szczególnie ważny dla środowiska deweloperów nieruchomościowych – zostanie przedstawiony odrębnie.

Będziemy śledzić dalsze losy przepisów w tym zakresie i dzielić się istotnymi nowościami na bieżąco.

Kancelaria Miller Canfield zapewnia kompleksową obsługę prawną startupów, inwestorów, platform crowdfundingowych – zachęcamy do skontaktowania się z nami.

dr Andrzej Chełchowski
Partner, Radca prawny
T: +48 22 447 43 00
E: chelchowski@millercanfield.com

Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield na podstawie faktów i informacji aktualnych w dacie jej wydania, które mogą ulec zmianie. Celem publikacji jest zwrócenie uwagi na wskazane w niej zmiany prawne i nie powinna stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.