Niniejszy artykuł jest poświęcony wpływie ustawy z dnia 13 października 1995 roku Prawo łowieckie (dalej jako „Prawo łowieckie”) na stan prawny nieruchomości i możliwość korzystania z nich przez ich właścicieli i użytkowników wieczystych.

I.  Obwód łowiecki

Obwód łowiecki stanowi obszar gruntów o powierzchni nie mniejszej niż trzy tysiące hektarów, na którego obszarze istnieją warunki do prowadzenia łowiectwa. Powyższe jest zasadą, bowiem w szczególnych przypadkach, uzasadnionych względami racjonalnej gospodarki łowieckiej i warunkami terenowymi, mogą być tworzone, za zgodą ministra właściwego do spraw środowiska, obwody łowieckie o mniejszej powierzchni. Z uwagi na charakter gruntu da się wyróżnić  obwody łowieckie leśne i polne. Zgodnie z Prawem łowieckim obwód łowiecki leśny to obszar, w którym grunty leśne stanowią co najmniej 40% ogólnej powierzchni tego obszaru, natomiast obwód łowiecki polny jest to obszar, w którym grunty leśne stanowią mniej niż 40% ogólnej powierzchni tego obszaru. Ustawodawca przewidział zakazy dotyczące obejmowania określonych nieruchomości obwodami łowieckimi. Nie można utworzyć obwodu łowieckiego np. na terenie parku narodowego albo rezerwatu przyrody (choć istnieją tu pewne wyjątki), na terenie znajdującym się w granicach administracyjnych miast (również z wyjątkami), na terenach, na których posadowione są budowle, zakłady i urządzenia, tereny przeznaczone na cele społeczne, kultu religijnego, przemysłowe, handlowe, składowe, transportowe i inne cele gospodarcze oraz obiekty o charakterze zabytkowym i specjalnym, w granicach ich ogrodzeń.

Wszelkie rozstrzygnięcia prawne w przedmiocie podziału nieruchomości na obwody łowieckie, zmiany granic obwodu lub zmiany zaliczenia obwodu do kategorii dokonuje w obrębie województwa sejmik województwa, w drodze uchwały. Marszałek województwa przygotowuje jej projekt przy pomocy zespołu o charakterze opiniodawczo – doradczym. W skład ww. zespołu wchodzą przedstawiciele zarządu województwa, regionalnej dyrekcji lasów państwowych, okręgowego zarządu Polskiego Związku Łowieckiego (dalej jako „PZŁ”) oraz izby rolniczej.

II. Prawa właściciela nieruchomości lub innego podmiotu

W toku podejmowania uchwały dotyczącej obwodu łowieckiego każdy właściciel albo użytkownik wieczysty gruntu objętego granicami przez obwód łowiecki może wnieść do jej treści uwagi. Wnosi się je na piśmie albo drogą elektroniczną. Wniesione uwagi są rozpatrywane pod kątem wyłączenia określonej nieruchomości z obwodu łowieckiego, przy uwzględnieniu szczególnych właściwości nieruchomości lub prowadzonej na niej działalności, które istotnie utrudnią prowadzenie na niej gospodarki łowieckiej. Uwzględnienie uwag przez sejmik prowadzi do ponowienia procesu uchwalenia obwodów łowieckich w takim zakresie, jakiego dotyczyły uwzględnione uwagi.

W sytuacji, gdy określona nieruchomość nie została wyłączona z obwodu łowieckiego, uwagi nie doczekały się rozstrzygnięcia w uchwale sejmiku wojewódzkiego albo to rozstrzygnięcie nie jest satysfakcjonujące dla właściciela albo użytkownika wieczystego nieruchomości, podmioty takie mają zapewnione prawo do odszkodowania. Odszkodowanie należy jest, gdy w wyniku objęcia nieruchomości obwodem łowieckim korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub w sposób zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone. Należy jednak pamiętać o terminie zgłoszenia takiego roszczenia – 3 lata od wejścia w życie uchwały.

Prawo łowieckie przewiduje również instytucję zakazu polowań na nieruchomości objętej obwodem łowieckim. Właściciel albo użytkownik wieczysty, będący przy tym osobą fizyczną, może złożyć oświadczenie o zakazie dokonywania polowań na jego nieruchomości. Oświadczenie takie składa się przed starostą, który poświadcza własnoręczność podpisu składającego oświadczenie. Jest to prawo osobiste i wygasa dopiero wraz ze śmiercią podmiotu je składającego. Prawo łowieckie nie przewiduje sprzeciwu koła łowieckiego albo PZŁ co do objęcia nieruchomości zakazem polowań, ani też innego środka, za pomocą którego można byłoby unieważnić, wzruszyć lub skutecznie uchylić raz złożone oświadczenie. Nie ogranicza to jednak właściciela albo użytkownika wieczystego w uprawnieniu do cofnięcia złożonego przez siebie oświadczenia.

Źródłem praw i obowiązków cywilnoprawnych, w tym także dotyczących użytkowników określonej nieruchomości, najczęściej są: przepis ustawy, wyrok sądu albo umowa. W przypadku korzystania z nieruchomości objętej obwodem łowieckim będzie to umowa dzierżawy. Zgodnie z Prawem łowieckim grunty wydzierżawiane są przez koła łowieckie, ewentualnie PZŁ. Umowa, a ściślej jej treść, tzw. essentialia negotii, podlega regulacjom Prawa łowieckiego. Strony umowy dzierżawy zawierają umowę na czas określony, nie mniej niż 10 lat.

Ustawodawca przewidział w Prawie łowieckim przypadki rozwiązania umowy dzierżawy, np. w przypadku rozwiązania koła łowieckiego albo gdy nieruchomość zostanie wyłączona z danego obwodu łowieckiego. Warto zauważyć, że właściciel albo użytkownik wieczysty może wypowiedzieć umowę dzierżawy bez zachowania okresów wypowiedzenia w dwóch przypadkach: 1) po zasięgnięciu opinii PZŁ albo na jego wniosek, albo na wniosek izby rolniczej, na skutek nieusprawiedliwionego niezrealizowania przez dzierżawcę obwodu łowieckiego rocznego planu łowieckiego na poziomie co najmniej 80% określonej w tym planie minimalnej liczby zwierzyny grubej do pozyskania, w każdym z trzech następujących po sobie łowieckich lat gospodarczych; 2) na wniosek PZŁ w przypadku negatywnej oceny prowadzenia gospodarki łowieckiej przez dzierżawcę obwodu łowieckiego, po uprzednim przeprowadzeniu przez PZŁ postępowania kontrolnego.

Konkludując, myśliwi, zrzeszeni w kołach łowieckich, przy wsparciu PZŁ prowadzą swoją aktywność, nie polegająca jedynie na dowolnym odstrzale zwierzyny, w granicach ściśle określonych obwodów łowieckich. Podstawą stosunków prawnych jest zawarta z właścicielem umowa dzierżawy, bowiem co do zasady myśliwi nie wykupują gruntów. Zarówno właściciele, jak i użytkownicy wieczyści nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego mają prawnie przewidziane instrumenty, które mogą  stosować tak na etapie ustalania granic obwodu łowieckiego (uwagi do projektu uchwały sejmiku województwa), jak później (zakaz polowań).

Jan Akimenkow, aplikant radcowski
Artykuł opublikowany w PMR Construction Insight: Poland, Nr 3 (276), marzec 2024

Czym jest obywatelstwo?

Pojęcie to nie było i nie jest zdefiniowane w polskim systemie prawnym, podobnie jak w systemach prawnych innych państw. Charakteryzując jego istotę prawną wskazuje się na kilka cech:

1. obywatelstwo to ustanowiona przez prawo wewnętrzne państwa więź prawna łącząca osobę fizyczną z tym państwem;
2. ta więź prawna jest względnie trwała w czasie i przestrzeni;
3. więź obywatelstwa ma charakter formalny – dana osoba przynależy do określonego państwa, będąc tym samym częścią zbiorowości ludzkiej tworzącej substrat osobowy tego państwa;
4. formalnoprawna więź obywatelstwa, jako relacja między osobą fizyczną a państwem, stanowi podstawę realizacji wzajemnych praw i obowiązków państwa i tej osoby ustanowionych przez prawo[1].

Ponadto obywatelstwo jest podstawowym kryterium odróżnienia „krajowca” od cudzoziemca, co potwierdzają regulacje przyjęte w wielu państwach: zazwyczaj cudzoziemcem określa się osobę, która nie jest obywatelem danego państwa[2].

Co daje polskie obywatelstwo?

Obywatelstwo polskie ma obecnie ogromną wartość praktyczną. Status obywatela polskiego daje wiele możliwości organizowania swojego życia w Polsce, w tym:

• swobodne osiedlanie się w Polsce w dowolnym momencie,
• podejmowanie pracy, w tym w zawodach dostępnych wyłącznie dla obywateli polskich,
• nieograniczone nabywanie nieruchomości położonych w Polsce,
• swobodę podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w Polsce,
• nieograniczony dostęp do edukacji w instytucjach publicznych, takich jak szkoły wyższe, szkoły artystyczne, zakłady kształcenia nauczycieli,
• prawo do podejmowania studiów wyższych i studiów doktoranckich, a także do uczestniczenia bez przeszkód w badaniach naukowych i pracach rozwojowych,
• dopuszczenie do szkolenia lotniczego i uzyskania licencji lotniczych w Rzeczypospolitej Polskiej,
• podróżowanie bez wiz do ponad 180 krajów.

Ponadto należy pamiętać, że każdy obywatel Polski jest jednocześnie obywatelem UE, co wiąże się z dodatkowymi korzyściami. Obywatel UE ma prawo do:

• swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej,
• głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach lokalnych w państwie członkowskim zamieszkania na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa,
• korzystania na terytorium państwa trzeciego, w którym Polska nie ma swojego przedstawicielstwa, z ochrony dyplomatycznej i konsularnej każdego państwa członkowskiego Unii Europejskiej na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa,
• kierowania petycji do Parlamentu Europejskiego, zwracania się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz zwracania się do instytucji i organów doradczych Unii.

Co oznacza ciągłość obywatelstwa polskiego?

Od dnia 15 sierpnia 2012 r. obowiązuje ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim[3]. Zgodnie z zasadą ciągłości obywatelstwa polskiego określoną w ustawie z 2009 r., obywatelstwo polskie zostało nadane osobom, które były obywatelami polskimi na podstawie poprzednich ustaw o obywatelstwie. Rozwiązanie to nie jest nowe w polskiej tradycji prawnej. Po raz pierwszy ciągłość obywatelstwa polskiego została ustanowiona w ustawie z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim, stanowiąc, że „z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy osoby posiadające obywatelstwo polskie na podstawie dotychczasowych przepisów są obywatelami polskimi”[4]. Powyższa zasada została potwierdzona w ustawie z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim[5].

Zasada ciągłości obywatelstwa oznaczała, że krąg obywateli polskich pozostawał, co do zasady, taki sam jak w dniu wejścia w życie konkretnej ustawy o obywatelstwie, o ile nie został przez taką ustawę zmodyfikowany (co zresztą kilkakrotnie miało miejsce).

Biorąc pod uwagę, że pierwsza populacja obywateli polskich składała się z osób, które nabyły obywatelstwo polskie po 1918 r. (pierwsze pokolenie obywateli), należy przyjąć, że przepis z 1951 r. ustanawiający zasadę ciągłości obywatelstwa polskiego odnosił się przede wszystkim do pierwszego pokolenia obywateli i ich potomków. Drugie pokolenie obywateli polskich powstało przede wszystkim w wyniku obowiązywania zasady ius sanguinis (prawa krwi) – podstawowej zasady nabywania obywatelstwa polskiego w prawie polskim. Zasada ta została sformułowana w art. 4 ust. 1 i art. 5 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie polskim, który stanowił, że „obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie, […] przez urodzenie dzieci ślubne nabywają obywatelstwo ojca, dzieci nieślubne obywatelstwo matki”[6]. Polska Konstytucja Marcowa z 1921 r. traktowała zasadę ius sanguinis jako podstawowy standard nabywania obywatelstwa polskiego, stanowiąc, że „obywatelstwo polskie nabywa się […] przez urodzenie z rodziców posiadających obywatelstwo polskie”[7].

Podobnie jak ustawa z 1920 r., zarówno ustawa z 1951 r., jak i ustawa z 1962 r. opierały się na ius sanguinis. Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. podtrzymała konstytucyjny status prawa krwi[8], a ustawa z 2009 r. potwierdziła wcześniejsze rozwiązania. Ustawa z 1951 r. (art. 6) stanowiła, że „Dziecko nabywa obywatelstwo polskie, jeżeli: 1) oboje rodzice są obywatelami polskimi albo 2) jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie jest nieznane, albo obywatelstwo jego jest nieznane lub nieokreślone”. Artykuł 4 ustawy z 1962 r. stanowił, że „Dziecko nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, jeżeli: 1) oboje rodzice są obywatelami polskimi lub 2) jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie jest nieznane albo jego obywatelstwo jest nieokreślone lub nie posiada ono żadnego obywatelstwa”. Konstytucja z 1997 r. stanowi w art. 34, że „Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi”, natomiast zgodnie z art. 14 ustawy z 2009 r. „Małoletni nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, jeżeli: 1) co najmniej jedno z rodziców jest obywatelem polskim. […]” Zgodnie z art. 16 ustawy z 2012 r. zasada ta ma również zastosowanie (pod pewnymi warunkami) do osób przysposobionych.

Potwierdzenie obywatelstwa polskiego

Osoby zainteresowane mogą uznać swoich przodków za obywateli polskich po prześledzeniu historii ich rodziny, zebraniu i przeanalizowaniu dokumentów na to wskazujących. Prawne, a zarazem materialne potwierdzenie obywatelstwa polskiego osoba zainteresowana może uzyskać kończąc proces potwierdzenia obywatelstwa polskiego. Ustawa z 2009 r. daje możliwość uzyskania takiego potwierdzenia każdemu, kto wykaże swój interes prawny. Stosowną decyzję wydaje wojewoda na wniosek zainteresowanego. W większości przypadków będzie to wojewoda województwa, w którym wnioskodawca miał ostatnie miejsce zamieszkania, a jeśli zainteresowany nigdy nie mieszkał w Polsce – wojewoda mazowiecki. Osoby mieszkające poza granicami Polski mogą (ale nie muszą) złożyć wniosek za pośrednictwem polskiego konsulatu.

Dla osób zainteresowanych uzyskaniem potwierdzenia obywatelstwa polskiego istotne jest uświadomienie sobie, że wspomniana ciągłość obywatelstwa jest w pewnym sensie deklaracją prawną – obywatelstwo polskie trwa, chyba że zostało utracone w wyniku (1) indywidualnych działań obywatela, z którymi ustawa wiąże utratę obywatelstwa polskiego przez osobę fizyczną lub (2) w wyniku pozbawienia ex lege obywatelstwa polskiego całych grup obywateli, niezależnie od ich osobistej woli i inicjatywy.

Ustawa z 2009 r. nie zawiera przepisów pozwalających na odebranie obywatelstwa polskiego (odebrania obywatelstwa polskiego zabrania Konstytucja RP z 1997 r.). Daje jedynie możliwość zrzeczenia się tego obywatelstwa za zgodą Prezydenta RP. Co więcej, ustawa z 2009 r. odchodzi od poprzedniego standardu i stanowi, że „obywatel polski będący jednocześnie obywatelem innego państwa ma wobec Rzeczypospolitej Polskiej takie same prawa i obowiązki jak osoba posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie”, dopuszczając tym samym podwójne obywatelstwo. Osoby, które chcą uzyskać polskie obywatelstwo, nie są już prawnie zobowiązane do unieważnienia swoich poprzednich obywatelstw.

*****

Skomplikowana historia Polski, obejmująca ogromne przemieszczenia jej obywateli przed i po II wojnie światowej, zarówno dobrowolne, jak i przymusowe, powoduje, że co najmniej kilka milionów osób żyje poza granicami Polski bez potwierdzenia statusu polskiego obywatelstwa. Należy jednak zaznaczyć, że w odmiennej sytuacji prawnej znajdują się osoby (potomkowie tych osób), które wyemigrowały z terenów, które weszły w skład Państwa Polskiego po 1918 r., potomkowie polskich Żydów, którzy wyjechali z Polski do Palestyny przed II wojną światową lub tuż po 1948 r., w okresie tzw. gomółkowskim w latach 1955-1961, czy po wydarzeniach marcowych w 1968 r., a także osoby pochodzenia niemieckiego i autochtoni, którzy podlegali weryfikacji narodowościowej po 1945 r. Szczególnie skomplikowana jest sytuacja obywateli polskich, którzy po 1939 r. znaleźli się w granicach ZSRR i tam pozostali, a także osób przesiedlonych z Polski do ZSRR w latach 1945-1946.

dr Andrzej Kiedrzyn 
Radca prawny
T: +48 22 447 43 00
E: kiedrzyn@millercanfield.com

[1] Zob. J. Jagielski. Obywatelstwo polskie. Komentarz do ustawy, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, str. 18-19.

[2] Ibidem, str. 35.

[3] Dz.U. poz. 161.

[4] Dz.U. nr 4, poz. 25, art. 2 ust. 1)

[5] Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. O obywatelstwie polskim, Dz.U. nr 10, poz. 49 ze zm., art. 1.

[6] Dz.U. nr 7, poz. 44.

[7] Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. nr 44, poz. 267, art. 88 lit. a).

[8] Dziennik Ustaw nr 78, poz. 483, art. 34.

Codzienne funkcjonowanie obiektów budowlanych nieodzownie powiązane jest z zapewnieniem ich zasilania energią elektryczną. W dzisiejszych realiach w Polsce jest ona w głównej mierze produkowana z tzw. energii pierwotnej, czyli uzyskiwanej ze spalania paliw kopalnych, szczególnie węgla. Przekłada się to na wysokość cen za prąd. Ceny te w stosunku do gospodarstw domowych nie uległy uwolnieniu, tzw. urynkowieniu w 2007 roku, i kształtowane są dzisiaj w oparciu o taryfy. W niniejszym artykule przyjrzymy się, czym te taryfy są oraz jakie uprawnienia ma nabywca energii elektrycznej względem zakładu energetycznego.

I.  Taryfa energetyczna – czym jest, jak powstaje, czy jest wzorcem umownym?

Regulacje ustawowe, normujące taryfy energetyczne, znajdziemy w ustawie – Prawo energetyczne[1]. Celami tego aktu prawnego są: przeciwdziałanie negatywnym skutkom naturalnych monopoli, uwzględnianie wymogów ochrony środowiska oraz zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych a także równoważenie interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii. Szczególnie ten ostatni cel wskazuje na konieczność stosowania wzorców umownych oraz taryf, jak również ich kontrolę przez odpowiedni organ nadzoru wyposażony w odpowiednie władztwo publiczne.

Zgodnie z Prawem energetycznym taryfą jest zbiór cen i stawek opłat oraz warunków ich stosowania, opracowany przez przedsiębiorstwo energetyczne i wprowadzany jako obowiązujący dla określonych w nim odbiorców w trybie określonym tą ustawą. Przedsiębiorstwo energetyczne, które posiada koncesję (należy pamiętać, że dostawa energii elektrycznej jest działalnością koncesjonowaną), ustala taryfy dla energii. Następnie zewnętrzny wobec nich podmiot, organ władzy publicznej w osobie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej „Prezes URE”), dokonuje oceny przedłożonych mu taryf z obowiązującymi przepisami. Postępowanie administracyjne w tym zakresie kończy się wydaniem decyzji zatwierdzającej taryfę, bądź decyzją odmawiającą jej zatwierdzenia. Oprócz cen energii oraz grup odbiorców w taryfie zawarta jest również propozycja okresu jej obowiązywania. Co istotne, przedsiębiorstwa energetyczne przedkładają Prezesowi URE taryfy oraz ich zmiany z własnej inicjatywy, nie później niż w terminie dwóch miesięcy przed upływem okresu obowiązywania taryfy poprzedniej. Ustawodawca przewidział także prawo Prezesa URE do żądania przedłożenia mu taryf. Nie jest więc możliwym dostawa i rozliczenie energii elektrycznej do przeciętnego konsumenta bez obowiązującej taryfy. Zasadą jest, że taryfa obowiązuje przez rok. Prezes URE, na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego, może zatwierdzić, na okres nie dłuższy niż 3 lata, taryfę zawierającą ceny i stawki opłat w wysokości nie wyższej niż ceny i stawki opłat obowiązujące przed jej przedłożeniem Prezesowi URE, jeżeli są spełnione łącznie warunki przewidziane Prawem energetycznym. Ostateczne taryfy, zatwierdzone przez Prezesa URE, są ogłaszane w biuletynie Prezesa URE.

Taryfa energetyczna stanowi więc dokument, który jest z jednej strony cennikiem za prąd, ale z drugiej strony zawiera też szersze regulacje, wiążące, w przypadku ich zatwierdzenia, wszystkich odbiorców energii elektrycznej. Wśród tych regulacji znajdują się kwestie podziału na grupy, warunki stosowania danej ceny wobec odbiorcy. Same ceny zawarte w taryfie nie są kształtowane dowolnie – w znaczeniu jednostronnie ustalane przez przedsiębiorcę, lecz muszą uwzględniać wytyczne ministerialne. Zgodnie z Prawem energetycznym minister właściwy do spraw energii[2], po zasięgnięciu opinii Prezesa URE, określa rozporządzeniem szczegółowe zasady kształtowania i kalkulacji taryf dla energii elektrycznej oraz szczegółowe zasady rozliczeń w obrocie energią elektryczną, biorąc pod uwagę: politykę energetyczną państwa, zapewnienie pokrycia uzasadnionych kosztów przedsiębiorstw energetycznych, w tym kosztów ich rozwoju, ochronę interesów odbiorców przed nieuzasadnionym wzrostem poziomu cen i opłat, poprawę efektywności dostarczania i wykorzystywania paliw gazowych, równoprawne traktowanie odbiorców, eliminowanie subsydiowania skrośnego[3] oraz przejrzystość cen i stawek opłat[4].

II. Konsument energii elektrycznej i jego uprawnienia

Widzimy zatem, że konsument zawiera umowę z zakładem energetycznym, która określa cenę za pobrany prąd według taryfy, czyli dokumencie zatwierdzonym przez organ władzy publicznej. Taka konstrukcja opiera się na założeniu, że pełne urynkowienie cen energii będzie niekorzystne dla konsumenta, a jego interes musi być chroniony przez państwo. Prezes URE z definicji zatem ma za zadanie połączyć sprzeczne interesy.

Wprawdzie Prawo energetyczne nie posługuje się pojęciem konsumenta, to jednak praktyka obrotu usankcjonowała, że pod pojęciem ustawowym kryje się odbiorca indywidualny w gospodarstwie domowym. Ma on swobodę w wyborze dostawcy prądu, może zawrzeć jedną z następujących umów: o sprzedaż prądu, o dostawę lub dystrybucję prądu albo umowę kompleksową. Konsument odbiera prąd w ramach grupy taryfowej. Grupą taryfową jest grupa odbiorców kupujących energię elektryczną lub korzystających z usługi przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej albo usługi kompleksowej, w odniesieniu do których stosuje się jeden zestaw cen lub stawek opłat i warunków stosowania tych cen lub stawek opłat

Podziału odbiorców na grupy taryfowe dokonuje się w zależności od poziomu uzasadnionych kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwo energetyczne na dostarczanie energii elektrycznej do tych odbiorców na podstawie następujących kryteriów: poziomu napięcia sieci w miejscu dostarczania energii elektrycznej, wartości mocy umownej, systemu rozliczeń, liczby rozliczeniowych stref czasowych, zużycia energii elektrycznej na potrzeby gospodarstw domowych. Konsumentowi przysługuje prawo złożenia do przedsiębiorstwa energetycznego wniosku o zmianę grupy taryfowej nie częściej niż raz na 12 miesięcy, a w przypadku zmiany stawek opłat – w okresie 60 dni od dnia wejścia w życie nowej taryfy. Co istotne, warunki zmiany grupy taryfowej określają umowa sprzedaży energii elektrycznej, umowa o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej albo umowa kompleksowa.

Prawo energetyczne jako całość aktów prawnych normuje proces reklamacyjny oraz przewiduje katalog uprawnień konsumenta[5], wśród nich m.in. obowiązek zakładu energetycznego przyjmowania od odbiorców przez całą dobę zgłoszeń i reklamacji dotyczących dostarczania energii elektrycznej z sieci; obowiązek bezzwłocznego usuwania zakłóceń w dostarczaniu energii elektrycznej spowodowanych nieprawidłową pracą sieci; obowiązek udzielenia odbiorcom, na ich żądanie, informacji o przewidywanym terminie wznowienia dostarczania energii elektrycznej przerwanego z powodu awarii sieci; obowiązek powiadamiania, z co najmniej 5-dniowym wyprzedzeniem, o terminach i czasie planowanych przerw w dostarczaniu energii elektrycznej; obowiązek nieodpłatnego udzielania informacji w sprawie zasad rozliczeń oraz aktualnych taryf (do czego zobowiązany jest także zakład energetyczny).

Konkludując, konsument płaci za dostarczoną energię elektryczną cenę kalkulowaną w oparciu o taryfę, czyli wzorzec umowy stosowany przez zakład energetyczny, a zatwierdzany i wprowadzany do obrotu przez Prezesa URE. Konsumentowi przysługują pewne uprawnienia, w tym żądania zmiany ceny, niemniej ta kwestia pozostaje w gestii decyzji zakładu energetycznego, choć kryteria zaszeregowania do danej grupy taryfowej muszą być wcześniej podane przez zakład, a zatem pełnej dowolności tu nie ma.

Jan Akimenkow, aplikant radcowski
Artykuł opublikowany w PMR Construction Insight: Poland, Nr 2 (275), luty 2024

[1] Zob. Ustawa z dnia 10.04.1997 roku Prawo energetyczne,

[2] Aktualnie jest to Minister Klimatu i Środowiska,

[3] To zjawisko ekonomiczne, polegające na pokrywaniu kosztów prowadzenia jednej działalności gospodarczej kosztami innej działalności albo przychodami od innej grupy odbiorców towarów albo usług,

[4] Zob. Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 29.11.2022 roku w sprawie sposobu kształtowania i kalkulacji taryf oraz sposobu rozliczeń w obrocie energią elektryczną,

[5] Zob. Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 22.03.2023r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego.