Ustawa mieszkaniowa 2023 została już przegłosowana przez Senat, który swą uchwałą przyjął do niej poprawki, niemniej wydaje się, że tempo prac legislacyjnych pozostaje imponujące i lipiec 2023 roku istotnie pozostaje realnym terminem wejścia komentowanego aktu w życie. Dzisiejszym artykułem kończymy serię publikacji o rządowych programach wsparcia mieszkalnictwa młodych. Po społecznej agencji najmu, kooperatywie mieszkaniowej, bezpiecznym / rodzinnym kredycie, lokacie i koncie mieszkaniowych przyszedł czas na dwie ostatnie, wybrane instytucje, czyli premię mieszkaniową i umowę pomiędzy Bankiem Gospodarstwa Krajowego (dalej jako „BGK”), a bankiem komercyjnym – kredytodawcą.

Poprawki Senatu i ich los

Zanim przejdziemy do analizy dwóch ostatnich instytucji serii artykułów[1], czyli premii mieszkaniowej i umowy BGK  z bankiem komercyjnym – kredytodawcą, a wynikających z Ustawy mieszkaniowej 2023, należy wskazać na zmiany legislacyjne przyjęte przez Senat i ich dalszy los, zaznaczając przy tym, że o wejściu w życie i treści teksu końcowego będzie można mówić dopiero po złożeniu podpisu przez Prezydenta RP.

Senat złożył łącznie 24 poprawki[2], które zostały na dzień 26.05.2023 przeprocedowane przez komisję sejmową. Z najistotniejszych warto zwrócić uwagę na poprawkę, zgodnie z którą Bezpieczny kredyt byłby objęty nie 2 % stawką oprocentowani, lecz stawką „0”. Jak uzasadniała przepis izba wyższa parlamentu – „Senat doszedł do przekonania, że realną pomocą w nabywaniu mieszkań w ramach polityki państwa sprzyjającej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli będzie stanowił kredyt z zerową stawka oprocentowania. Kredyt z tak ukształtowaną stawką oprocentowania będzie stanowił istotna zachętę dla osób zainteresowanych zaspokojeniem swoich potrzeb mieszkaniowych do zaciągnięcia zobowiązania na kilkadziesiąt lat”. Poprawka ta została odrzucona.

Kolejna istotna poprawka dotyczy obowiązku zgłaszania do urzędu skarbowego każdorazowej wpłaty, w formie darowizny, na konto mieszkaniowe w ramach programu. Senat zaproponował normatywne rozwiązanie, zgodnie z którym, łączna kwota 2 tys. zł. comiesięcznej wpłaty, od jednej osoby albo kilku, ale należących do I grupy podatkowej, byłyby zwolnione od obowiązku raportowania do US. To rozwiązanie zyskało aprobatę komisji sejmowej.

Senat zaproponował również rozwiązanie, w ramach poprawki, aby okres dofinansowania rat przez państwo, został normatywnie określony jako okres udzielania dopłat, nie zaś jak obecnie – 120 miesięcy. Motywowane to jest możliwością odroczenia terminu spłaty raty przez bank komercyjny (tzw. karencja w spłacie) biorący udział w programie i związany z BGK umową, czyli w efekcie wydłużeniem terminu 120 miesięcy i w rezultacie powstałyby miesiące nie objęte stałym oprocentowaniem. Komisja sejmowa przyjęła tę poprawkę.

I.  Premia mieszkaniowa

Premia mieszkaniowa przysługuje osobie, która oszczędza pieniądze na koncie mieszkaniowym albo lokacie mieszkaniowej i wypłaca z nich pieniądze na ściśle określone w Ustawie mieszkaniowej 2023 cele. Premia mieszkaniowa nie podlega dziedziczeniu. Wśród celów wypłaty ww. środków należy wskazać: 1) budowę domu jednorodzinnego, w tym jego wykończenie, 2) nabycie prawa własności nieruchomości gruntowej lub jej części w celu budowy na niej domu jednorodzinnego – warunkowane tym, aby  zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego albo wydaną decyzją o warunkach zabudowy na danej nieruchomości możliwa byłaby taka budowa, 3) nabycie prawa własności lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, jak również jego wykończenie, 4) realizację inwestycji mieszkaniowej kooperatywy mieszkaniowej przez członka tej kooperatywy, 5) nabycie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, w tym jego wykończenie, lub wniesienie wkładu budowlanego.

Uprawnienie oszczędzającego do otrzymania premii mieszkaniowej nie powstaje od pierwszego miesiąca oszczędzania. Zgodnie z treścią Ustawy mieszkaniowej 2023 premia mieszkaniowa przysługuje, w przypadku gdy została naliczona co najmniej 3 razy, z pominięciem naliczenia za pierwszy rok kalendarzowy prowadzenia konta, jeżeli w roku tym konto było prowadzone przez okres krótszy niż 9 miesięcy.

W artykule 14 Ustawy mieszkaniowej 2023 znajdziemy wzór obliczania wysokości premii mieszkaniowej. W ogólności można wskazać, że na jej wysokość mają wpływ następujące czynniki: łączna kwota dotychczasowych wpłat na konto mieszkaniowe albo lokatę mieszkaniową na ostatni dzień miesiąca, za który naliczana jest premia i wskaźnik premii. Ten drugi czynnik można obliczyć według dwóch, alternatywnych wzorów i ostatecznie bierze się pod uwagę wyższą wartość. W pierwszym wariancie wskaźnik jest „pochodną” od średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (dalej jako „GUS”). Wskaźnik cen musi dotyczyć roku oszczędzania, za który wylicza się kwotę premii mieszkaniowej. W przypadku wariantu drugiego, wskaźnik wynika ze średniej arytmetycznej cen 1 m²  powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ogłaszanej przez Prezesa GUS, dla 4 kwartałów roku naliczania premii oraz 4 kwartałów roku poprzedzającego rok naliczania premii.

Premia mieszkaniowa jest wypłacana wraz ze środkami pieniężnymi zgromadzonymi na koncie albo lokacie, w terminie 14 dni od dnia złożenia dyspozycji wypłaty tych środków wraz z premią mieszkaniową albo w terminie późniejszym, wskazanym przez podmiot oszczędzający.

Co bardzo istotne, premię mieszkaniową wypłaca bank prowadzący konto labo lokatę mieszkaniową, z własnych środków. Równocześnie bankowi przysługuje prawo od pobrania prowizji, w wysokości 1 % kwoty wypłacanej premii. Pobranie prowizji następuje w drodze jej potrącenia z kwotą należną oszczędzającemu, czyli można przyjąć, że bank wypłaca oszczędzającemu 99 % wyliczonej premii mieszkaniowej.

II. Umowa pomiędzy BGK, a bankiem komercyjnym – kredytodawcą

Umowę uprawniającą do prowadzenia konta i lokaty BGK zawiera z bankiem na wniosek tego banku. Projektodawca wskazał katalog, choć nie zamknięty, elementów, które muszą znaleźć się w takiej umowie BGK z bankiem komercyjnym. Wśród tych elementów znajdują się m. in. jednolity sposób prowadzenia zestawień wpłat przez wszystkie banki prowadzące konto, możliwość przekazania zestawień do innego banku prowadzącego konto, dostęp BGK do informacji o liczbie i wysokości naliczanych premii mieszkaniowych, sposób dokonywania wypłat premii mieszkaniowych.

Należy mieć na uwadze, że zarówno system prawa bankowego, jak również dobre praktyki obrotu mogą uzupełnić powyżej nakreślone uregulowania ustawowe, konstrukcyjnie najistotniejsze i obowiązkowe składowe umowy BGK z bankiem komercyjnym.

Warto jeszcze wspomnieć, z racji ewidentnego waloru informacyjnego dla przyszłych  kredytobiorców, że BGK jest zobligowany Ustawą mieszkaniową 2023r. do prowadzenia na swojej witrynie internetowej wykazu banków uprawnionych do prowadzenia kont mieszkaniowych.

Jan Akimenkow, aplikant radcowski
Artykuł opublikowany w PMR Construction Insight: Poland, Nr 6 (267), czerwiec 2023

[1] Wszystkie trzy poprzednie artykuły możesz znaleźć tu Część I, Część II i Część III

[2] Por.w: Druk nr 3096, 3096-A – Sejm Rzeczypospolitej Polskiej  ; Dostępne pod linkiem są Uchwała Senatu oraz sprawozdanie z prac komisji sejmowej nad poprawki Senatu.

Transgraniczne procesy spółek, tj. przekształcenie, podział, połączenie (dalej jako „Spółki”) niosą za sobą również zmiany sytuacji prawnej pracowników. Owocem harmonizacji prawa unijnego w tym zakresie jest Dyrektywa[1] wdrażana do polskiego porządku prawnego projektem ustawy z dnia 26.05.2023 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek (dalej jako „Projekt”). Według stanu na dzień 19.06.2023 r. Sejm uchwalił Projekt, został on przekazany do Senatu celem dalszego procedowania. Planuje się jego wejście w życie 15.09.2023 r. Kontynuując serię[2] nowelizacji KSH i prawa pracy w przedmiocie transgranicznych procesów spółek przeanalizujemy wybrane aspekty Projektu.

Na wstępie warto zaznaczyć, że Projekt definiuje formy uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku przekształcenia albo połączenia albo podziału (dalej jako „Spółka”), a są nimi: prawo wyznaczenia lub wyboru określonej liczby członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów, prawo rekomendowania członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów, prawo sprzeciwienia się wyznaczeniu niektórych albo wszystkich członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów (dalej jako „Formy”). W przypadku, gdy w żadnej ze Spółek biorących udział w Procesie transgranicznym nie stosowano żadnej z ww. standardowych form uczestnictwa pracowników, na Spółce nie ciąży obowiązek ich wprowadzenia. Właściwy organ Spółki jest zobligowany do poinformowania pracowników Spółek o powyższym fakcie, w sposób przyjęty w Spółkach. Członkom rady nadzorczej albo rady dyrektorów, ustanowionym w drodze zastosowania jednej z ww. Form, przysługują prawa i obowiązki równoważne do tych przysługujących innym członkom gremium, w tym i prawo głosu.

I.  Specjalny zespół negocjacyjny (dalej jako „Zespół negocjacyjny”)

Zadaniem Zespołu negocjacyjnego jest zawarcie z właściwym organem Spółki porozumienia w sprawie uczestnictwa pracowników w Spółce (dalej jako „Porozumienie”). Jeżeli w Spółkach stosowano więcej niż jedną z Form, to na Zespole negocjacyjnym spoczywa obowiązek wyboru, która z tych Form w Spółkach ma zostać „przekazana” do Spółki. Spółka, za pośrednictwem właściwego organu, ma obowiązek do bieżącego przedstawiania Zespołowi negocjacyjnemu informacji o planach i przebiegu transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółki. Zespół negocjacyjny powołuje się niezwłocznie po ogłoszeniu np. planu połączenia, natomiast rozwiązuje się go z chwilą zawarcia Porozumienia. Prawo państwa członkowskiego jest właściwe do powoływania członków Zespołu negocjacyjnego. Podział miejsc w Zespole negocjacyjnym odzwierciedla proporcje pomiędzy liczbą pracowników w Spółkach biorących udział w procesie transgranicznym a liczbą pracowników ogółem w taki sposób, aby każda spółka posiadała minimum jednego reprezentanta w Zespole negocjacyjnym. Członkowie Zespołu negocjacyjnego są wyznaczani spośród pracowników spółek mających wejść w skład Spółki, z uwzględnieniem wyjątków przewidzianych w Projekcie. Zespół negocjacyjny podejmuje decyzje w drodze uchwały bezwzględną większością głosów swoich członków, reprezentujących bezwzględną większość pracowników na dzień głosowania. Co istotne, każdemu członkowi przysługuje jeden głos.

II. Zespół przedstawicielski (dalej jako „Zespół”)

Zespół przedstawicielski składa się z wyznaczonych albo wybranych pracowników Spółek. Członkowie Zespołu są wybierani według prawa państwa członkowskiego albo przyjętej praktyki w danej spółce. Właściwy organ Spółki zwołuje zebranie organizacyjne członków Zespołu, na którym dokonuje się wyboru, ze swojego składu, przewodniczącego oraz uchwala wewnętrzny regulamin. Zespół podejmuje decyzje w drodze uchwały, bezwzględną większością głosów. Zespół rozdziela miejsca w radzie nadzorczej albo radzie dyrektorów Spółki, jeżeli jej siedziba znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej, między pracowników z różnych państw członkowskich, proporcjonalnie do liczby pracowników przez nią zatrudnionych. Jeżeli pracownicy z jednego albo więcej państw członkowskich nie mieliby reprezentacji, Zespół nadaje jedno miejsce dla tej grupy w kolejności: a)  pracownikom zatrudnionym w Rzeczypospolitej Polskiej, b) pracownikom zatrudnionym w państwie, w którym Spółka, spółki zależne i zakłady zatrudniają największą liczbę pracowników.

III. Zakaz ujawniania tajemnicy przedsiębiorcy

Na członkach Zespołu negocjacyjnego oraz Zespołu: na ekspertach, tłumaczach oraz mediatorach spoczywa obowiązek zachowania w poufności wszelkich informacji, które Spółka uzna za objęte tajemnicą i niezbędnym jest ich nierozprzestrzenianie wobec podmiotów trzecich. Trwa on po wygaśnięciu członkostwa albo pełnienia funkcji, o ile Spółka nie wprowadzi innego terminu. Projekt przewiduje uprawnienie wystąpienia do sądu gospodarczego z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku zachowania poufności informacji. W szczególnie uzasadnionych przypadkach organ Spółki może odmówić udzielenia informacji, której ujawnienie mogłoby poważnie zakłócić jej działalność albo narazić na szkodę. Na wniosek organu Spółki albo z urzędu Sąd może postanowieniem utajnić akta przedmiotowego postępowania. Nie przewiduje się możliwości wniesienia zażalenia w takiej sytuacji.

IV. Ochrona „pracowników funkcyjnych”

Pracodawca, bez zgody zarządu organizacji związkowej – reprezentanta pracownika albo zgody okręgowego inspektora pracy, nie może: 1) wypowiedzieć stosunku pracy, 2) rozwiązać stosunku pracy, ani 3) zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika. Idzie tu o „pracownika funkcyjnego”, czyli będącego członkiem Zespołu negocjacyjnego, członkiem Zespołu albo przedstawicielem pracowników w radzie nadzorczej albo radzie dyrektorów. Termin na wyrażenie zgody wynosi 14 dni. Upływ terminu jest równoznaczny z wyrażeniem zgody na powyższe trzy działania przez pracodawcę.

„Pracownik funkcyjny”, w związku z udziałem w pracy Zespołu negocjacyjnego albo Zespołu albo rady nadzorczej albo rady dyrektorów, ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na zasadach dotyczących członka zarządu zakładowej organizacji związkowej.

V.  Obowiązek notyfikacyjny Spółki

Właściwy organ Spółek, w terminie 30 dni, przekazuje szereg informacji ministrowi właściwemu do spraw pracy w formie pisemnej lub elektronicznej, m. in. dotyczącej daty rozpoczęcia postępowania zmierzającego do utworzenia Zespołu negocjacyjnego, wysokości kosztów związanych z utworzeniem i działalnością Zespołu negocjacyjnego oraz Zespołu (dotyczących procesu transgranicznego), a także liczby przedstawicieli pracowników w radzie nadzorczej albo radzie dyrektorów Spółki. Pojawia się szereg pytań do tej części regulacji Projektu – jaka jest sankcja za niedopełnienie obowiązku notyfikacyjnego? Czy niedopełnienie obowiązku będzie traktowane jako naruszenie praw pracowniczych, czy tylko obowiązku administracyjnego? W jakiej procedurze ma być ww. obowiązek realizowany? Sprawa pozostaje tym bardziej otwarta z uwagi na brak bezpośrednich unormowań co do tych kwestii w Projekcie, jak również z powodu braku rozwiązań w przepisach karnych Projektu.

W zakończeniu prezentowanej analizy należy zwrócić uwagę na przepis przejściowy, zgodnie z którym członkowie Zespołu negocjacyjnego albo Zespołu albo przedstawiciele pracowników w radzie nadzorczej spółki albo radzie dyrektorów Spółki, a powołani na podstawie przepisów obecnie jeszcze obowiązujących[3] (Projekt je uchyla), pełnią swoje obowiązki do końca okresu, na jaki zostali wybrani, wyznaczeni lub rekomendowani i podlegają ochronie przewidzianej Projektem.

Jak widać zatem wyraźnie, Projekt nie ustanawia obligatoryjnego uczestnictwa pracowników Spółek w Spółce, lecz ugruntowuje pewne standardy i przenosi je na poziom transgraniczny. W świetle szczegółowości i prawnego ich charakteru wydaje się, że analizowane instytucje nie wymagały ich oderwania od ustawy nowelizującej KSH i wdrażania pierwszą Dyrektywą[4]. W trzecim i ostatnim artykule serii skupimy się na projektowanych zmianach w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz roli sądów rejestrowych w procesach transgranicznych.

Jan Akimenkow
aplikant radcowski
T: +48 71 780 31 00
E: akimenkow@millercanfield.com

[1] Zob. Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającą dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek – nr CELEX 32019L2121; Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1151 z dnia 20 czerwca 2019 r. zmieniającą dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do stosowania narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek – nr CELEX 32019L1151.

[2]  Nowelizacja KSH – część I

[3] Zob. Ustawa z 25.04.2008 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek (Dz. U. z 2019 r., poz. 2384),

[4] zob. Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającą dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek -nr CELEX 32019L2121.

Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield na podstawie faktów i informacji aktualnych w dacie jej wydania, które mogą ulec zmianie. Celem publikacji jest zwrócenie uwagi na wskazane w niej zmiany prawne i nie powinna stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.

Nie da się nie zauważyć, że aby skutecznie promować produkty lub usługi, trzeba umieć wykorzystywać możliwości, które daje Internet oraz media społecznościowe. Jedną z bardzo popularnych w dzisiejszych czasach form marketingu stała się współpraca w influencerami, którzy regularnie udzielają się w social media, zamieszczają posty, grafiki, filmy oraz publikują różnego rodzaju materiały rozrywkowe. Kanały tych osób oraz prezentowane przez nich treści budzą zainteresowanie odbiorców, wywołują dyskusje i trafiają do licznej rzeszy osób obserwujących, które często identyfikują się z danym twórcą internetowym, prezentowanymi przez niego treściami, ufają wygłaszanym przez niego opiniom.  Nie dziwi zatem, że wiele firm decyduje się na współpracę z influencerami – bezpośrednio lub poprzez agencje marketingowe – oferując im własne artykuły w zamian za zaprezentowanie ich w mediach społecznościowych, według ustalonych wytycznych.

Decydując się na ten rodzaj współpracy, kiedy już wybierzemy odpowiadającego najbardziej naszym celom biznesowym influencera – czy to takiego z dużymi zasięgami, czy też z mniejszymi, za to z obserwującymi nakierunkowanymi na odpowiednie tematy – musimy pamiętać o odpowiednim sformułowaniu umowy.

Przede wszystkim należy ustalić oraz precyzyjnie opisać wzajemne świadczenia stron: ze strony reklamodawców to najczęściej wypożyczenie produktu celem wypróbowania albo przekazanie go własność lub też któreś z powyższych świadczeń połączone z zapłatą wynagrodzenia, ze strony influencera: wypróbowanie przekazanego artykułu oraz zaprezentowanie go w określony sposób w ramach uzgodnionych kanałów w mediach społecznościowych. Ponadto przedsiębiorca przekazujący produkt lub usługę powinien odpowiednio zabezpieczyć własne uprawnienia w zakresie korzystania z materiałów stworzonych i zaprezentowanych przez influencera, czyli zadbać o odpowiednie ustalenia dotyczące licencji. Wszak nawet krótki post czy materiał wideo może być traktowany jako utwór na gruncie prawa autorskiego, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Kolejnymi ważnymi postanowieniami, które powinny znaleźć się w umowie, są obowiązki influencera w zakresie odpowiedniego oznaczania materiałów reklamowych publikowanych w mediach społecznościowych, zgodnie z rekomendacjami Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKIK), oraz przyjęte przez kontrahentów procedury weryfikacyjne – należy zabezpieczyć sobie możliwość sprawdzenia oznaczeń stosowanych przez influencera oraz zobowiązania go do odpowiednich korekt zauważonych nieprawidłowości. Treści publikowane w social media powinny być oznaczone w sposób wyraźnie wskazujący na ich komercyjny charakter, poprzez wykorzystanie funkcjonalności platformy, w ramach której materiał promocyjny jest publikowany oraz wskazanie promowanej marki – w sposób wyraźny, czytelny i zrozumiały dla odbiorców (zarówno tych korzystających z komputera, jak i smartfona). Powyższe jest o tyle istotne, że za nieprawidłowe oznaczenie „contentu” o komercyjnym charakterze odpowiedzialność ponieść może nie tylko osoba publikująca materiał, ale także jej zleceniodawca (agencja marketingowa lub przedsiębiorca zlecający materiał promocyjny).

W grę wchodzi odpowiedzialność administracyjna, która może skutkować nałożeniem sankcji prawnych w formie kary finansowej (nawet do 10 % rocznego obrotu przedsiębiorcy), nakazem złożenia oświadczeń określonej treści lub innych, dodatkowych kar. Prezes UOKiK może bowiem stwierdzić stosowanie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów przez przedsiębiorcę, który dopuszcza się naruszenia obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji (tzw. obowiązku informacyjnego). Dodatkowo, stosowanie reklamy wprowadzającej klientów (konsumentów) w błąd lub reklamy ukrytej (wypowiedź, która zachęcając do nabywania towarów lub usług, sprawia wrażenie neutralnej informacji), traktowane jest jako czyn nieuczciwej konkurencji. O kwalifikacji reklamy jako wprowadzającej w błąd lub „ukrytej” decyduje przede wszystkim sposób odbioru przez konsumentów. Jako reklama ukryta może być traktowana np. wypowiedź influencera promująca określony produkt, jeśli obiektywnie może ona być postrzegana przez konsumentów jako wypowiedź neutralna, tj. pochodząca wyłącznie od samego influencera, nieinspirowana przez przedsiębiorcę sprzedającego ten produkt. Podkreślenia tu wymaga, że nawet fakt zawarcia umowy z profesjonalistą nie wyklucza odpowiedzialności przedsiębiorcy z tytułu prowadzenia nieuczciwej reklamy. Sąd Najwyższy w jednym ze swych wyroków przesądził, że podmiot reklamujący swoją działalność za pomocą nieuczciwej reklamy nie może zwolnić się od odpowiedzialności za taki czyn nieuczciwej konkurencji przez zawarcie umowy o opracowanie reklamy z firmą, która zawodowo zajmuje się taką działalnością (wyrok z 9.04.2015 r., II CSK 338/14, LEX nr 1711683).

Dodatkowo w grę może też wchodzić odpowiedzialność odszkodowawcza na gruncie prawa cywilnego. Konsumenci i konkurenci mogą dochodzić roszczeń względem przedsiębiorcy, któremu zarzuca się naruszenie zbiorowych interesów konsumentów lub czyn nieuczciwej konkurencji niezależnie od postępowania przed Prezesem UOKIK.

Ponadto trzeba mieć też na uwadze, że reklama niektórych produktów lub usług jest zakazana lub ograniczona – o czym zresztą niedawno przekonali się pewni znani panowie reklamujący napoje alkoholowe w sieci, za co zostali skazani na wysokie grzywny (wyrok na razie nieprawomocny). Oprócz reklamy alkoholu źle może się skończyć reklama w Internecie (i nie tylko) produktów takich jak tytoń, leki i suplementy diety, gry hazardowe, czy produkty lub usługi finansowe. Dodatkowo, trzeba zachować szczególną uwagę w przypadku materiałów promocyjnych kierowanych do niepełnoletnich obserwujących – ze względu na brak doświadczenia i mniejszą krytyczność w odbiorze, dzieci są szczególnie chronione przed nieprawidłowymi treściami w reklamach.

Niezależnie od wyżej rekomendowanych postanowień, do umowy można też dodać inne zapisy zabezpieczające interes przedsiębiorcy, np. przewidujące określone konsekwencje niewykonania lub nieprawidłowego wykonania zobowiązań przez influencera lub możliwość odstąpienia od umowy w określonych wypadkach.

Dobrze skonstruowana umowa może z pewnością przyczynić się do sukcesu marketingowego marki. Współpraca z influencerami staje się w obecnym świecie narzędziem znacząco wspomagającym zwiększenie widoczności oferowanego asortymentu na rynku, a rekomendacje influencerów czasem są skuteczniejsze od reklamy tradycyjnej – warto z tego skorzystać przy fachowej pomocy prawnika.

Karolina Figura
Radca prawny
T: +48 71 780 31 00
E: figura@millercanfield.com

Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield na podstawie faktów i informacji aktualnych w dacie jej wydania, które mogą ulec zmianie. Celem publikacji jest zwrócenie uwagi na wskazane w niej zmiany prawne i nie powinna stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.

Spośród przedsiębiorców można wyodrębnić jednoosobowe działalności gospodarcze, które cieszą się estymą „firm rodzinnych”. Jest to pojęcie pozaprawne, oddziaływające na aspekty wizerunkowe i marketingowe, niemniej odwołujące się również do ciągłości pokoleniowej właścicieli. W obrocie prawnym znane są również fundacje dobroczynne, będące lokacją kapitału osób zamożnych, jak również fundacje powiernicze, które mają za zadanie ochronę i zarząd majątkiem małoletniego następcy. Od 22 maja 2023 r. w polskim porządku prawnym funkcjonują fundacje rodzinne[1]. Ich wybranym, najważniejszym aspektom prawnym przyjrzymy się w tym artykule.

CZYM JEST FUNDACJA RODZINNA I KLUCZOWE ELEMENTY JĄ BUDUJĄCE

Fundacja rodzinna („Fundacja”) jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Beneficjentem może być osoba fizyczna (w tym sam Fundator) albo organizacja pozarządowa z Ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie[2]. Podmiot z ww. grupy musi ponadto być wpisany na listę beneficjentów i ze statutu musi wynikać, że może otrzymać Świadczenie albo część mienia Fundacji po jej rozwiązaniu („Beneficjent”). Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych („Fundator”). Fundatorów może być więcej niż jeden, lecz w przypadku Fundacji założonej w formie testamentu – tylko jeden. Alternatywną formą jest akt założycielski Fundacji, dopuszczający wielość Fundatorów. W obydwu przypadkach musi zostać zachowana forma aktu notarialnego. Fundator może składać uwagi, opinie lub zalecenia do organów Fundacji, a dotyczące jej działalności.

Ustawodawca pod pojęciem świadczenia rozumie składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa przeniesione na Beneficjenta albo oddane Beneficjentowi do korzystania przez Fundację albo Fundację w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów.

Fundacja nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych[3].

POWSTANIE FUNDACJI I JEJ STRUKTURA

Aby Fundacja powstała, należy: 1) złożyć oświadczenia o ustanowieniu Fundacji w akcie założycielskim albo w testamencie, 2) ustalić statut Fundacji, 3) sporządzić spis mienia, 4) ustanowić organy Fundacji wymaganych przez ustawę lub statut, 5) wnieść fundusz założycielski i 6) wpisać Fundację do rejestru fundacji rodzinnych. Z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu powstaje fundacja rodzinna w organizacji. Fundacja może tworzyć jednostki terenowe.

Ustawodawca zdecydował o obligatoryjnych elementach statutu oraz jego fakultatywnych zagadnieniach. Do tych pierwszych zalicza się m. in. szczegółowy cel fundacji, oznaczenie Beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących Beneficjentowi uprawnień, zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów Fundacji, a także zasady reprezentacji. W drugiej kategorii zagadnień mieszczą się m. in. szczegółowe okoliczności rozwiązania Fundacji i wytyczne dotyczące inwestowania jej majątku.

ORGANY FUNDACJI I JEJ MAJĄTEK

Fundator (Fundatorzy) wnosi do Fundacji mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 tys. zł. Mienie wniesione przez Fundatora nie podlega częściowemu albo całościowemu zwrotowi. Fundator ma obowiązek sporządzenia spisu mienia wnoszonego do Fundacji, a następnie na zarządzie spoczywa ciężar jego aktualizowania. W spisie ujmuje się konkretnego Fundatora oraz rodzaj i wartość składnika majątkowego wnoszonego mienia. Dla celów podatkowych określa się również, na rzecz każdego z Fundatorów, proporcje mienia wniesionego do zbiorczej wartości majątku założycielskiego Fundacji.

Organami Fundacji są: zarząd, rada nadzorcza i zgromadzenie beneficjentów. Podobnie jak dla spółek kapitałowych Ustawodawca uregulował kwestie odbywania zgromadzeń beneficjentów, reprezentacji Fundacji, sposobu podejmowania uchwał, wymogu większości i tajności w głosowaniach, sposobu powoływania i odwoływania organów oraz ich kompetencje. Warto zauważyć, że nie każdy Beneficjent Fundacji ma prawo uczestniczenia w zgromadzeniu beneficjentów, bowiem takie prawo musi wynikać ze statutu, a przede wszystkim zgromadzenie beneficjentów jest organem o ile powoła je, w statucie, Fundator.

PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ PRZEZ FUNDACJĘ

Ustawodawca przewidział zamknięty katalog rodzajów działalności gospodarczej, przewidzianych dla Fundacji. Może ona prowadzić działalność gospodarczą poprzez m. in. zbywanie, najem, dzierżawię swojego mienia, zakup papierów wartościowych czy innych instrumentów finansowych, przystępowanie do spółek, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni, udzielanie pożyczek spółkom prawa handlowego, w których Fundacja ma udziały, udzielania pożyczek Beneficjentom. Co ciekawe, dopuszczono do ww. zakresu gospodarkę leśną.

ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ FUNDACJI I FUNDATORA

Fundacja odpowiada solidarnie wespół z Fundatorem za jego długi powstałe przed powstaniem Fundacji. Jest to jednak odpowiedzialność limitowana wartością mienia Fundacji”, bowiem limituje ją wartość mienia Fundacji. Wartość mienia oblicza się sumując wartość poszczególnych składników w chwili ich wniesienia, a cenę w chwili zaspokojenia wierzyciela Fundatora. Co istotne, Fundator nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte przez Fundację.

KONTROLA SĄDOWA i SKARBOWA FUNDACJI

Fundacja podlega wpisowi do rejestru. Rejestr fundacji rodzinnych prowadzi Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Fundator, Beneficjent lub członek organu Fundacji może wytoczyć przeciwko Fundacji powództwo o uchylenie albo stwierdzenie nieważności uchwały organu, sprzecznej z jej statutem lub celem. Sąd może nałożyć na zarząd Fundacji grzywnę, w sytuacji, gdy stwierdzi, że Fundacja jest zarządzana w sposób oczywiście sprzeczny z jej celem lub interesami beneficjentów, wezwie do usunięcia stwierdzonych naruszeń w oznaczonym terminie a zarząd nie zastosuje się do przedmiotowego wezwania sądowego.

Na żądanie organu Krajowej Administracji Skarbowej – np. izby administracji skarbowej właściwej miejscowo ze względu na siedzibę Fundacji, Fundacja ma obowiązek przekazania: danych zawartych na liście beneficjentów, spisu mienia oraz informacji o świadczeniach lub mieniu przekazanym w związku z rozwiązaniem Fundacji. Termin na wykonanie zobowiązania ze strony Krajowej Administracji Skarbowej nie może być krótszy niż 14 dni.

Jan Akimenkow
aplikant radcowski
T: +48 71 780 31 00
E: akimenkow@millercanfield.com

[1] Zob. Ustawa z dnia 26 stycznia o Fundacji rodzinnej (Dz. U. z 2023r., poz. 326).

[2] Np. fundacje i stowarzyszenia niedziałające w celu osiągnięcia zysku.

[3] Z chwilą ogłoszenia testamentu albo sporządzenia przez notariusza aktu założycielskiego powstaje Fundacja w organizacji.

Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield na podstawie faktów i informacji aktualnych w dacie jej wydania, które mogą ulec zmianie. Celem publikacji jest zwrócenie uwagi na wskazane w niej zmiany prawne i nie powinna stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.