e-mail
Każde przysporzenie majątkowe, a zatem powiększenie mienia z tytułu otrzymanej darowizny albo spadku, podlega opodatkowaniu. Rozmiar tego opodatkowania zależy od kilku składowych, w tym m.in. od grup i skal podatkowych. Ponadto, w polskim systemie prawa podatkowego przewiduje się kwoty wolne od podatku także i w przypadku spadków i darowizn. W dniu 13 października 2022 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 października 2022 r., które wniosło korekty w powyższym zakresie. Na czym one polegają? czy mają przełożenie na np. sytuację wnuczka, który otrzyma darowiznę po 13 października br. i będzie ją chciał wykorzystać jako wkład na „własne M”?
Wzmiankowane korekty, w ogólności, dotyczą kwoty wolnej od podatku, która została podwyższona, a także zmian skal podatkowych, które zostały rozszerzone. Zanim o szczegółach, warto w tym miejscu przypomnieć, czym jest grupa i skala podatkowa w Ustawie o podatku od spadków i darowizn (dalej jako „Ustawa”).
Grupy podatkowe to kręgi osób mogących dziedziczyć lub być obdarowanym. Wyodrębnia się je ze względu na osobisty stosunek spadkobiercy lub obdarowanego do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Innymi słowy, chodzi tu o stopnie pokrewieństwa. Ustawa stanowi o trzech grupach, do których zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów do grupy I; zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych do grupy II oraz pozostałe podmioty do grupy III. Zstępnym będzie potomek, np. córka, a wstępnym rodzic spadkodawcy lub darczyńcy, np. ojciec.
Co istotne, w praktyce stosowania prawa, zatem i wymierzania oraz naliczania podatku, mówi się również o grupie 0. Należą do niej: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha. Są to osoby zwolnione podmiotowo z obowiązku podatkowego, niemniej wyłącznie jest to określenie prawnicze, Ustawa formalnie takiej grupy nie wyodrębnia. Innymi słowy, formalnoprawnie takiej grupy nie ma, ale osoby z tego kręgu Ustawa zwalania z obowiązku zapłaty podatku.
Skalę podatkową można by przyrównać do podziałki, na której występują ustawowo zawarowane trzy skale podatkowe, a rozdzielają je dwie kwoty. Wyróżnia się zatem skalę I dla np. darowizny o wartości pomiędzy kwotą wolną od podatku, a pierwszą kwotą graniczną – 3 %, skalę II dla darowizny o wartości pomiędzy pierwszą kwotą graniczną, a drugą kwotą graniczną – 7 %, a także skalę III dla darowizny o wartości przekraczającej drugą kwotę graniczną – 12 %[1].
Zmiany w przedmiocie kwoty wolnej od podatku
Nowelizacja Ustawy zmodyfikowała kwotę wolną od podatku w ten sposób, że:
- dla I grupy kwota uprzednio obowiązująca 9.637,00 zł. została podwyższona do kwoty 10.434,00zł;
- dla II grupy kwota uprzednio obowiązująca 7.276,00 zł została podwyższona do kwoty 7.878,00 zł;
- dla III grupy kwota 4.902,00 zł uprzednio obowiązująca została podwyższona do kwoty 5.308,00 zł.
Zmiany w przedmiocie skal podatkowych
Nowelizacją Ustawy zmodyfikowano pierwszą kwotę graniczną poprzednio obowiązującą tzn. 10.278,00 zł poprzez podwyższenie jej do obecnie obowiązującej, czyli kwoty 11.128,00 zł, natomiast drugą kwotę graniczną podwyższono z kwoty 20.556,00 zł do obecnie obowiązującej kwoty 22.256,00 zł.
Wracając do pytania odnośnie obdarowanego wnuczka. Należy przywołać regulację Ustawy, zgodnie z którą nabycie przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej, w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy, których wartość nie przekracza 10 434 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 20 868 zł, w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami, jest zwolnione od podatku. Zatem wnuczek nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku od darowizny np. pieniędzy w kwocie 10.434 zł, o ile w okresie 12 miesięcy od otrzymania tejże darowizny przeznaczy ją na nabycie mieszkania u dewelopera na rynku pierwotnym. Istotnym też jest przedmiot wydatkowania otrzymanej darowizny, albowiem transformuje on pozycję prawno- podatkową wnuczka. Reasumując, nowelizacja Ustawy podwyższyła kwotę, która nie podlega opodatkowaniu, a tym samym zwiększa zdolność nabycia „własnego M” przez wnuczka.
Ministerstwo Finansów w swoim komunikacie odnośnie rozporządzenia nowelizującego Ustawę, wskazuje, że kwoty wolne od podatku i przedziały skali podatkowych podwyższa się o 8,27%, zgodnie ze wzrostem cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku. Wyjaśniono również, że przepisy tego rozporządzenia dotyczą przypadków, w których obowiązek podatkowy powstał od 13 października 2022 r., obejmując m.in. darowizny otrzymane od tego dnia, albo spadki, których nabycie sąd lub notariusz potwierdził po 12 października 2022 r.[2] Zatem w sytuacji, gdy testament otwarto w dniu 12 października 2022 r., co jest równoznaczne ze śmiercią spadkodawcy, to obowiązują „stare” kwoty wolne od podatku oraz skale podatkowe.
Jan Akimenkow
aplikant radcowski
T: +48 71 780 31 00
E: akimenkow@millercanfield.com
[1] Do kwoty podatku, wynikającej z obliczeń, dolicza się jeszcze sztywne, wynikające z Ustawy, kwoty dla drugiej i trzeciej skali podatkowej w każdej z trzech grup podatkowych.
[2] zob. w: Korzystne zmiany w podatku od spadków i darowizn – Ministerstwo Finansów – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield na podstawie faktów i informacji aktualnych w dacie jej wydania, które mogą ulec zmianie. Celem publikacji jest zwrócenie uwagi na wskazane w niej zmiany prawne i nie powinna stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.