W myśl generalnej zasady prawa podatkowego, za zaległości podatkowe odpowiedzialność ponosi sam podatnik. Powyższa reguła doznaje jednak istotnych wyjątków. Jednym z nich jest solidarna odpowiedzialność członków zarządu całym ich majątkiem za zaległości podatkowe spółek kapitałowych lub spółek kapitałowych w organizacji. Zgodnie z brzmieniem art. 116 ustawy z dnia 29 listopada 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), powyższa odpowiedzialność aktualizuje się jednak dopiero, gdy egzekucja z majątku samej spółki okaże się w całości lub w części bezskuteczna.
Zauważyć w tym miejscu należy, iż zgodnie z brzmieniem uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 grudnia 2008 roku (sygn. akt II FPS 6/08) stwierdzenie bezskuteczności egzekucji, o której mowa w art. 116 § 1 Ordynacji Podatkowej, powinno być dokonane po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego i może być ustalone na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Przypisanie członkom zarządu komentowanej odpowiedzialności podlegać więc powinno bardziej rygorystycznym zasadom, aniżeli ma to miejsce w zakresie cywilnoprawnej odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na gruncie art. 299 Kodeksu spółek handlowych (dalej „k.s.h.”) Ustalenie bezskuteczności egzekucji w świetle art. 299 k.s.h. może bowiem nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, iż spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela, bez względu na wszczęcie w tym przedmiocie postępowania egzekucyjnego.
Członek zarządu może zwolnić się z odpowiedzialności, o której mowa w art. 116 Ordynacji Podatkowej, jeżeli zdoła wykazać, iż (i) we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe), albo (ii) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie przywołanego postępowania układowego nastąpiło bez jego winy (zarówno umyślnej, jak i nieumyślnej). Dodatkowo, przywołany członek zarządu może uniknąć subsydiarnej odpowiedzialności za zaległości podatkowe, jeżeli wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Co ważne, przedmiotowa odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upłynął jeszcze w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu.
Na uwagę zasługuje również fakt, iż zgodnie z brzmieniem wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2010 r. (sygn. akt IIII SA/Wa 510/10), utrzymanym następnie w mocy przez orzeczenie Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 20 grudnia 2011 roku (sygn. akt I FSK 192/11), odpowiedzialności członków zarządu za zaległości podatkowe spółki i za odsetki z tytułu zwłoki w uregulowaniu tychże zaległości podatkowych, nie może być oceniana w oderwaniu od stosownych przepisów prawa upadłościowego oraz k.s.h. Zgodnie z brzmieniem tych przepisów z masy upadłości mogą być zaspokojone odsetki od wierzytelności należne od upadłego za okres do dnia ogłoszenia upadłości, oraz – co istotne – po zakończeniu postępowania upadłościowego dochodzi nie tylko do likwidacji majątku spółki, ale również następuje rozwiązanie spółki i wykreślenie jej z rejestru. Zatem, w momencie zakończenia postępowania upadłościowego, w wyniku którego nie doszło do zaspokojenia wierzyciela z tytułu zaległości podatkowych a spółka utraciła byt prawny, sama spółka nie będzie ponosiła odpowiedzialności za nieuregulowane zaległości podatkowe, w tym odsetki od takich zaległości naliczonych od daty ogłoszenia upadłości. Za przedmiotowe odsetki od zaległości nie może również odpowiadać członek zarządu upadłej spółki. Sądy administracyjne wyraźnie zaakcentowały więc, iż w świetle komentowanych regulacji członek zarządu nie może ponosić odpowiedzialności za odsetki od zaległości podatkowych w stopniu większym niż odpowiedzialność taką poniosłaby sama spółka.