W myśl generalnej zasady prawa podatkowego, za
zaległości podatkowe odpowiedzialność ponosi sam
podatnik. Powyższa reguła doznaje jednak istotnych
wyjątków. Jednym z nich jest solidarna
odpowiedzialność członków zarządu całym ich
majątkiem za zaległości podatkowe spółek
kapitałowych lub spółek kapitałowych w organizacji.
Zgodnie z brzmieniem art. 116 ustawy z dnia 29
listopada 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z
2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), powyższa
odpowiedzialność aktualizuje się jednak dopiero,
gdy egzekucja z majątku samej spółki okaże się w
całości lub w części bezskuteczna.
Zauważyć w tym miejscu należy, iż zgodnie z
brzmieniem
uchwały
Naczelnego
Sądu
Administracyjnego z dnia 8 grudnia 2008 roku
(sygn. akt II FPS 6/08) stwierdzenie bezskuteczności
egzekucji, o której mowa w art. 116 § 1 Ordynacji
Podatkowej,
powinno
być
dokonane
po
przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego i
może być ustalone na podstawie każdego prawnie
dopuszczalnego dowodu. Przypisanie członkom
zarządu komentowanej odpowiedzialności podlegać
więc powinno bardziej rygorystycznym zasadom,
aniżeli ma to miejsce w zakresie cywilnoprawnej
odpowiedzialności członków zarządu spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością na gruncie art. 299
Kodeksu spółek handlowych (dalej „k.s.h.”)
Ustalenie bezskuteczności egzekucji w świetle art.
299 k.s.h. może bowiem nastąpić na podstawie
każdego dowodu, z którego wynika, iż spółka nie ma
majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela,
bez względu na wszczęcie w tym przedmiocie
postępowania egzekucyjnego.
Członek
zarządu
może
zwolnić
się
z
odpowiedzialności, o której mowa w art. 116
Ordynacji Podatkowej, jeżeli zdoła wykazać, iż (i)
we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o
ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie
zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie
układowe), albo (ii) niezgłoszenie wniosku o
ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie przywołanego
postępowania układowego nastąpiło bez jego winy
(zarówno umyślnej, jak i nieumyślnej). Dodatkowo,
przywołany członek zarządu może uniknąć
subsydiarnej odpowiedzialności za zaległości
podatkowe, jeżeli wskaże mienie spółki, z którego
egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości
podatkowych spółki w znacznej części. Co ważne,
przedmiotowa odpowiedzialność członków zarządu
obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań,
których termin płatności upłynął jeszcze w czasie
pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu.
Na uwagę zasługuje również fakt, iż zgodnie z
brzmieniem
wyroku
wojewódzkiego
sądu
administracyjnego w Warszawie z dnia 21 września
2010 r. (sygn. akt IIII SA/Wa 510/10), utrzymanym
następnie w mocy przez orzeczenie Naczelnego Sadu
Administracyjnego z dnia 20 grudnia 2011 roku
(sygn. akt I FSK 192/11), odpowiedzialności
członków zarządu za zaległości podatkowe spółki i
za odsetki z tytułu zwłoki w uregulowaniu tychże
zaległości podatkowych, nie może być oceniana w oderwaniu od stosownych przepisów prawa
upadłościowego oraz k.s.h. Zgodnie z brzmieniem
tych przepisów z masy upadłości mogą być
zaspokojone odsetki od wierzytelności należne od
upadłego za okres do dnia ogłoszenia upadłości, oraz
– co istotne – po zakończeniu postępowania
upadłościowego dochodzi nie tylko do likwidacji
majątku spółki, ale również następuje rozwiązanie
spółki i wykreślenie jej z rejestru. Zatem, w
momencie
zakończenia
postępowania
upadłościowego, w wyniku którego nie doszło do
zaspokojenia wierzyciela z tytułu zaległości
podatkowych a spółka utraciła byt prawny, sama
spółka nie będzie ponosiła odpowiedzialności za
nieuregulowane zaległości podatkowe, w tym
odsetki od takich zaległości naliczonych od daty
ogłoszenia upadłości. Za przedmiotowe odsetki od
zaległości nie może również odpowiadać członek
zarządu upadłej spółki. Sądy administracyjne
wyraźnie zaakcentowały więc, iż w świetle
komentowanych regulacji członek zarządu nie może
ponosić odpowiedzialności za odsetki od zaległości
podatkowych
w
stopniu
większym
niż
odpowiedzialność taką poniosłaby sama spółka.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Św. Mikołaja 7
50-125 Wrocław
Tel. +48 71 337-6700
Fax +48 71 337-6701
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie przedstawienie
streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie powinny stanowić podstawy do
podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują
szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy
prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.