OBOWIĄZEK USTANOWIENIA INSPEKTORA NADZORU INWESTORSKIEGO

Inspektor nadzoru inwestorskiego jest jedynym z wymienionych w ustawie – prawo budowlane („p.b.”) uczestników procesu budowlanego, którego udział w tym procesie nie jest co do zasady obowiązkowy. Obowiązek ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego dotyczy wyłącznie sytuacji, w których uzasadnia to przepis prawa lub decyzja administracyjna.

Zgodnie z art. 19 ust 1 p.b. o obowiązku powołania inspektora nadzoru budowlanego orzeka organ administracji architektoniczno-budowlanej w decyzji o pozwoleniu na budowę. Podejmując decyzję w tej sprawie zasadniczo organ działa w ramach uznania administracyjnego kierując się wysokim stopniem skomplikowania obiektu lub robót budowlanych lub też przewidywanym wpływem na środowisko. Nie oznacza to więc całkowitej dowolności przy podejmowaniu decyzji, niemniej sformułowanie przepisu jest na tyle elastyczne, że pozostawia organowi stosunkowo duży luz decyzyjny. Istnieją jednak sytuacje, w których organy administracji architektoniczno-budowlanej zmuszone są nałożyć na inwestora obowiązek ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego. Katalog takich okoliczności ustalono w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 19 listopada 2001 r. w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru budowlanego (Dz. U. z 2001 r., nr 138, poz. 1554, „Rozporządzenie”).

Zgodnie z §2 Rozporządzenia organ administracji architektoniczno-budowlanej orzeka o obowiązku inwestora ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego, jeżeli pozwolenie na budowę dotyczy budowy obiektów budowlanych: (i) stanowiących obiekty użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego o kubaturze wynoszącej co najmniej 2.500 m³, (ii) obiektów wpisanych do rejestru zabytków w zakresie ich przebudowy, rozbudowy oraz wykonywania rekonstrukcji lub remontów, (iii) budynków i budowli, których wysokość nad terenem przekracza 15m, (iv) budynków i budowli, w ramach których wykonywane jest co najmniej jedno pomieszczenie zagrożone wybuchem w rozumieniu przepisów przeciwpożarowych, (v) budynków i budowli, których realizacja wymaga uwzględnienia ruchów podłoża, w tym spowodowanych wpływem eksploatacji górniczej, (vi) budynków i budowli z zainstalowaną mocą elektryczną nie mniejszą niż 1.000 kW, (vii) linii telekomunikacyjnych przewodowych i radiowych – dalekosiężnych (międzynarodowych, międzymiastowych i wewnątrzstrefowych) oraz linii pomiędzy centralami, jak również związanych z nimi budynków i budowli technicznych o kubaturze przekraczającej 2.500 m³; (viii) budowli mostowych wszelkich typów (wiadukty, estakady itp.), (ix) zapór ziemnych i wałów przeciwpowodziowych o wysokości nie mniejszej niż 3m lub takich, których celem jest ochrona miast, wsi, obszarów rolnych i leśnych o powierzchni powyżej 1.000 ha oraz budowli technicznych związanych z tymi obiektami budowlanymi, (x) budowli piętrzących o różnicy poziomów lustra wody nie mniejszej niż 3m oraz ścian oporowych o wysokości 3m i większej, (xi) budowli zbiornikowych naziemnych i podziemnych na materiały stałe, płynne i gazowe, o ile są one niebezpieczne dla ludzi, mienia i środowiska lub ich wysokości lub zagłębienie wynosi nie mniej niż 5m, (xii) ujęć i przepompowni wód śródlądowych o wydajności powyżej 300 m³/h lub głębokości wynoszącej co najmniej 100m, (xiii) stacji uzdatniania wody i oczyszczania ścieków o wydajności 50 m³/h i większej, (xiv) wszelkich obiektów budowlanych służących do składowania i usuwania, wykorzystywania lub unieszkodliwiania odpadów, niezależnie od ich parametrów technicznych; (xv) linii elektroenergetycznych o napięciu nie mniejszym niż 110 kV oraz stacji elektroenergetycznych, rozdzielczych i przetwórczych z nimi związanych, (xvi) gazociągów o ciśnieniu nominalnym wynoszącym co najmniej 5 kPa, zaś mniejszym w sytuacji, gdy średnice przewodów przekraczają 150 mm (za wyjątkiem przyłączy gazowych o ciśnieniu do 400 kPa); (xvii) obiektów tłoczni gazu, (xviii) obiektów stacji gazowych, wyposażonych co najmniej w dwa ciągi redukcyjne, (xix) rurociągów ciepłowniczych oraz obiektów i urządzeń z nimi związanych (tradycyjnych, jeżeli ich średnica wynosi co najmniej 310 m, zaś preizolowanych o średnicy co najmniej 200 mm, (xx) wodociągów o średnicy nie mniejszej niż 200 mm oraz rurociągów kanalizacyjnych o średnicy 400 mm i większej, (xxi) rurociągów transportujących czynnik płynny lub gazowy niebezpieczny dla ludzi, mienia i środowiska, (xxii) dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych oraz związanych z nimi bezpośrednio obiektów budowlanych, w tym tuneli drogowych i innych budowli, (xxiii) kanałów żeglugi śródlądowej oraz melioracyjnych, (xxiv) sieci melioracyjnych na obszarze przekraczającym 100 ha, (xxv) kanałów energetycznych, (xxvi) dróg szynowych, wraz z przeznaczonymi do prowadzenia ruchu budynkami, budowlami i urządzeniami, (xxvii) urządzeń transportowych linowych i linowo-terenowych służących do publicznego przewozu osób w celach turystyczno-sportowych, (xxviii) budowli pola naziemnego ruchu lotniczego na lotniskach.

Niezależnie od powyższych kategorii obiektów budowlanych organ administracji architektoniczno-budowlanej nakłada na inwestora obowiązek ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego, jeżeli pozwolenie na budowę obejmuje obiekt podlegające ocenie oddziaływania na środowisko, określonych w przepisach o zagospodarowaniu przestrzennym oraz o ochronie i kształtowaniu środowiska.

Ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego jest również wymagane przy realizacji obiektów budowlanych lub ich części, w ramach których przewidziano realizację szczególnie skomplikowanych rozwiązań technicznych. Do takich rozwiązań Rozporządzenie zalicza ustroje konstrukcyjne, takie jak powłoki, łupiny, tarcze, łuki i kopuły oraz linowe wiszące bez względu na ich rozpiętość, a także fundamenty inne niż proste ławy i stopy fundamentowe posadowione bezpośrednio na stabilnym gruncie nośnym, elementy konstrukcyjne o rozpiętości nie mniejszej niż 12m, o wysięgu nie mniejszym niż 3m lub o wysokości jednej kondygnacji 6 m i większej, elementy konstrukcyjne o dużym obciążeniu użytkowym (5 kN/m² i więcej), poddane obciążeniu zmiennemu ruchomemu, a także zwymiarowane z uwzględnieniem wpływów dynamicznych, termicznych, skurczów materiałowych lub ruchów podpór. Ponadto za rozwiązania techniczne wymagające szczególnego nadzoru na budowie Rozporządzenie uznaje elementy konstrukcyjne sprężane na budowie lub na miejscu ich wbudowania w obiekcie budowlanym, a także poddane zabezpieczeniu cięgien sprężających i ich urządzeń kotwiących. W razie stwierdzenia w projekcie budowlanym zastosowania któregokolwiek z powyższych rozwiązań, wydając pozwolenie na budowę organ administracji architektoniczno-budowlanej zobowiązany jest do nałożenia na inwestora obowiązku ustanowienia inspektora nadzoru budowlanego.

Nienałożenie przez organ administracji architektoniczno-budowlanej na inwestora obowiązku ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego stanowi naruszenie przepisów Rozporządzenia, a tym samym skutkuje wadliwością wydanej decyzji. W piśmiennictwie pojawiają się głosy, że naruszenie tych przepisów skutkować może wyeliminowaniem takiego pozwolenia na budowę z obrotu prawnego, również w trybie nadzwyczajnym (stwierdzenie nieważności). Dlatego też dokonując oceny prawidłowości wydania pozwolenia na budowę należy zwrócić uwagę, czy organ administracji architektoniczno-budowlanej prawidłowo zastosował przepisy Rozporządzenia.

Tomasz Milewski, radca prawny

Artykuł opublikowany w PMR Construction Insight: Poland, Nr 1 (274), styczeń 2024