e-mail
NOWELIZACJA KSH – OPERACJE TRANSGRANICZNE, CZĘŚĆ II, 19 czerwca 2023
Transgraniczne procesy spółek, tj. przekształcenie, podział, połączenie (dalej jako „Spółki”) niosą za sobą również zmiany sytuacji prawnej pracowników. Owocem harmonizacji prawa unijnego w tym zakresie jest Dyrektywa[1] wdrażana do polskiego porządku prawnego projektem ustawy z dnia 26.05.2023 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek (dalej jako „Projekt”). Według stanu na dzień 19.06.2023 r. Sejm uchwalił Projekt, został on przekazany do Senatu celem dalszego procedowania. Planuje się jego wejście w życie 15.09.2023 r. Kontynuując serię[2] nowelizacji KSH i prawa pracy w przedmiocie transgranicznych procesów spółek przeanalizujemy wybrane aspekty Projektu.
Na wstępie warto zaznaczyć, że Projekt definiuje formy uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku przekształcenia albo połączenia albo podziału (dalej jako „Spółka”), a są nimi: prawo wyznaczenia lub wyboru określonej liczby członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów, prawo rekomendowania członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów, prawo sprzeciwienia się wyznaczeniu niektórych albo wszystkich członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów (dalej jako „Formy”). W przypadku, gdy w żadnej ze Spółek biorących udział w Procesie transgranicznym nie stosowano żadnej z ww. standardowych form uczestnictwa pracowników, na Spółce nie ciąży obowiązek ich wprowadzenia. Właściwy organ Spółki jest zobligowany do poinformowania pracowników Spółek o powyższym fakcie, w sposób przyjęty w Spółkach. Członkom rady nadzorczej albo rady dyrektorów, ustanowionym w drodze zastosowania jednej z ww. Form, przysługują prawa i obowiązki równoważne do tych przysługujących innym członkom gremium, w tym i prawo głosu.
I. Specjalny zespół negocjacyjny (dalej jako „Zespół negocjacyjny”)
Zadaniem Zespołu negocjacyjnego jest zawarcie z właściwym organem Spółki porozumienia w sprawie uczestnictwa pracowników w Spółce (dalej jako „Porozumienie”). Jeżeli w Spółkach stosowano więcej niż jedną z Form, to na Zespole negocjacyjnym spoczywa obowiązek wyboru, która z tych Form w Spółkach ma zostać „przekazana” do Spółki. Spółka, za pośrednictwem właściwego organu, ma obowiązek do bieżącego przedstawiania Zespołowi negocjacyjnemu informacji o planach i przebiegu transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółki. Zespół negocjacyjny powołuje się niezwłocznie po ogłoszeniu np. planu połączenia, natomiast rozwiązuje się go z chwilą zawarcia Porozumienia. Prawo państwa członkowskiego jest właściwe do powoływania członków Zespołu negocjacyjnego. Podział miejsc w Zespole negocjacyjnym odzwierciedla proporcje pomiędzy liczbą pracowników w Spółkach biorących udział w procesie transgranicznym a liczbą pracowników ogółem w taki sposób, aby każda spółka posiadała minimum jednego reprezentanta w Zespole negocjacyjnym. Członkowie Zespołu negocjacyjnego są wyznaczani spośród pracowników spółek mających wejść w skład Spółki, z uwzględnieniem wyjątków przewidzianych w Projekcie. Zespół negocjacyjny podejmuje decyzje w drodze uchwały bezwzględną większością głosów swoich członków, reprezentujących bezwzględną większość pracowników na dzień głosowania. Co istotne, każdemu członkowi przysługuje jeden głos.
II. Zespół przedstawicielski (dalej jako „Zespół”)
Zespół przedstawicielski składa się z wyznaczonych albo wybranych pracowników Spółek. Członkowie Zespołu są wybierani według prawa państwa członkowskiego albo przyjętej praktyki w danej spółce. Właściwy organ Spółki zwołuje zebranie organizacyjne członków Zespołu, na którym dokonuje się wyboru, ze swojego składu, przewodniczącego oraz uchwala wewnętrzny regulamin. Zespół podejmuje decyzje w drodze uchwały, bezwzględną większością głosów. Zespół rozdziela miejsca w radzie nadzorczej albo radzie dyrektorów Spółki, jeżeli jej siedziba znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej, między pracowników z różnych państw członkowskich, proporcjonalnie do liczby pracowników przez nią zatrudnionych. Jeżeli pracownicy z jednego albo więcej państw członkowskich nie mieliby reprezentacji, Zespół nadaje jedno miejsce dla tej grupy w kolejności: a) pracownikom zatrudnionym w Rzeczypospolitej Polskiej, b) pracownikom zatrudnionym w państwie, w którym Spółka, spółki zależne i zakłady zatrudniają największą liczbę pracowników.
III. Zakaz ujawniania tajemnicy przedsiębiorcy
Na członkach Zespołu negocjacyjnego oraz Zespołu: na ekspertach, tłumaczach oraz mediatorach spoczywa obowiązek zachowania w poufności wszelkich informacji, które Spółka uzna za objęte tajemnicą i niezbędnym jest ich nierozprzestrzenianie wobec podmiotów trzecich. Trwa on po wygaśnięciu członkostwa albo pełnienia funkcji, o ile Spółka nie wprowadzi innego terminu. Projekt przewiduje uprawnienie wystąpienia do sądu gospodarczego z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku zachowania poufności informacji. W szczególnie uzasadnionych przypadkach organ Spółki może odmówić udzielenia informacji, której ujawnienie mogłoby poważnie zakłócić jej działalność albo narazić na szkodę. Na wniosek organu Spółki albo z urzędu Sąd może postanowieniem utajnić akta przedmiotowego postępowania. Nie przewiduje się możliwości wniesienia zażalenia w takiej sytuacji.
IV. Ochrona „pracowników funkcyjnych”
Pracodawca, bez zgody zarządu organizacji związkowej – reprezentanta pracownika albo zgody okręgowego inspektora pracy, nie może: 1) wypowiedzieć stosunku pracy, 2) rozwiązać stosunku pracy, ani 3) zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika. Idzie tu o „pracownika funkcyjnego”, czyli będącego członkiem Zespołu negocjacyjnego, członkiem Zespołu albo przedstawicielem pracowników w radzie nadzorczej albo radzie dyrektorów. Termin na wyrażenie zgody wynosi 14 dni. Upływ terminu jest równoznaczny z wyrażeniem zgody na powyższe trzy działania przez pracodawcę.
„Pracownik funkcyjny”, w związku z udziałem w pracy Zespołu negocjacyjnego albo Zespołu albo rady nadzorczej albo rady dyrektorów, ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na zasadach dotyczących członka zarządu zakładowej organizacji związkowej.
V. Obowiązek notyfikacyjny Spółki
Właściwy organ Spółek, w terminie 30 dni, przekazuje szereg informacji ministrowi właściwemu do spraw pracy w formie pisemnej lub elektronicznej, m. in. dotyczącej daty rozpoczęcia postępowania zmierzającego do utworzenia Zespołu negocjacyjnego, wysokości kosztów związanych z utworzeniem i działalnością Zespołu negocjacyjnego oraz Zespołu (dotyczących procesu transgranicznego), a także liczby przedstawicieli pracowników w radzie nadzorczej albo radzie dyrektorów Spółki. Pojawia się szereg pytań do tej części regulacji Projektu – jaka jest sankcja za niedopełnienie obowiązku notyfikacyjnego? Czy niedopełnienie obowiązku będzie traktowane jako naruszenie praw pracowniczych, czy tylko obowiązku administracyjnego? W jakiej procedurze ma być ww. obowiązek realizowany? Sprawa pozostaje tym bardziej otwarta z uwagi na brak bezpośrednich unormowań co do tych kwestii w Projekcie, jak również z powodu braku rozwiązań w przepisach karnych Projektu.
W zakończeniu prezentowanej analizy należy zwrócić uwagę na przepis przejściowy, zgodnie z którym członkowie Zespołu negocjacyjnego albo Zespołu albo przedstawiciele pracowników w radzie nadzorczej spółki albo radzie dyrektorów Spółki, a powołani na podstawie przepisów obecnie jeszcze obowiązujących[3] (Projekt je uchyla), pełnią swoje obowiązki do końca okresu, na jaki zostali wybrani, wyznaczeni lub rekomendowani i podlegają ochronie przewidzianej Projektem.
Jak widać zatem wyraźnie, Projekt nie ustanawia obligatoryjnego uczestnictwa pracowników Spółek w Spółce, lecz ugruntowuje pewne standardy i przenosi je na poziom transgraniczny. W świetle szczegółowości i prawnego ich charakteru wydaje się, że analizowane instytucje nie wymagały ich oderwania od ustawy nowelizującej KSH i wdrażania pierwszą Dyrektywą[4]. W trzecim i ostatnim artykule serii skupimy się na projektowanych zmianach w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz roli sądów rejestrowych w procesach transgranicznych.
Jan Akimenkow
aplikant radcowski
T: +48 71 780 31 00
E: akimenkow@millercanfield.com
[1] Zob. Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającą dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek – nr CELEX 32019L2121; Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1151 z dnia 20 czerwca 2019 r. zmieniającą dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do stosowania narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek – nr CELEX 32019L1151.
[3] Zob. Ustawa z 25.04.2008 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek (Dz. U. z 2019 r., poz. 2384),
[4] zob. Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającą dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek -nr CELEX 32019L2121.
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield na podstawie faktów i informacji aktualnych w dacie jej wydania, które mogą ulec zmianie. Celem publikacji jest zwrócenie uwagi na wskazane w niej zmiany prawne i nie powinna stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.