Publikacje

Z dniem 1 stycznia 2025 r. weszły w życie istotne zmiany w przepisach dotyczących opodatkowania nieruchomości, które wprowadziły nowe, niezależne od Prawa budowlanego definicje budynku i budowli.

Źródłem nowelizacji przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 lipca 2023 r. w sprawie o sygn. akt SK 14/21. Niniejszym orzeczeniem Trybunał orzekł o niekonstytucyjności definicji budowli wynikającej z obowiązującego wówczas art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych i jednocześnie zobowiązał ustawodawcę do zmiany przepisów w tym zakresie w terminie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

W komunikacie wydanym po wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż „zgodził się ze stwierdzeniem skarżącej spółki, że fundamentalną kwestią z pespektywy prawidłowego wypełnienia przez podatnika ciążącego na nim zobowiązania podatkowego jest właściwe ustalenie przedmiotu i podstawy opodatkowania. Posłużenie się przez ustawodawcę w definicji legalnej budowli, zawartej w art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ogólnym odesłaniem do „przepisów prawa budowlanego” uniemożliwia podatnikom ustalenie na podstawie samych przepisów ustawy podatkowej czy należące do nich budowle są objęte podatkiem od nieruchomości czy też nie.”

Trybunał podkreślił również, że ustawodawca wprowadzając nową definicję legalną budowli w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, która nie będzie odwoływała się do ustaw niepodatkowych, powinien również zmienić obowiązującą definicję legalną budynku, zawartą w art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Odnosząc się do definicji budowli z ustawy Prawo budowlane, do której dotychczas odwoływała się ustawa podatkowa, wskazać należy iż stanowi ona jedynie przykładowe wyliczenie obiektów budowlanych, takich jak: obiekty liniowe, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe i inne. W praktyce powodowało to liczne spory podatkowe między podatnikami, a organami podatkowymi, które z uwagi na odesłanie do Prawa budowlanego powoływały biegłych w celu wydania opinii. Mimo funkcji pomocniczej opinie te w konsekwencji determinowały wydawane rozstrzygnięcia podatkowe.

Nowelizacja ustawy o podatkach i opłatach lokalnych opublikowana została w Dzienniku Ustaw (Dz. U. 2024, poz. 1757) i weszła w życie z dniem 1 stycznia 2025 r. Zgodnie z nowymi przepisami budynek to obiekt wzniesiony w wyniku robót budowlanych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz który posiada fundamenty i dach, z wyłączeniem obiektu, w którym są lub mogą być gromadzone materiały sypkie, materiały występujące w kawałkach albo materiały w postaci ciekłej lub gazowej, którego podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym jego przeznaczenie jest pojemność;

Z kolei budowla została zdefiniowana jako:

a) obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do ustawy, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,

b) elektrownię wiatrową, elektrownię jądrową i elektrownię fotowoltaiczną, biogazownię, biogazownię rolniczą, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linową, wyciąg narciarski oraz skocznię, w części niebędącej budynkiem – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,

c) urządzenie budowlane – przyłącze oraz urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, oraz inne urządzenie techniczne, bezpośrednio związane z budynkiem lub obiektem, o którym mowa w lit. a, niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,

d) urządzenie techniczne inne niż wymienione w lit. a-c – wyłącznie w zakresie jego części budowlanych,

e) fundamenty pod maszyny oraz pod urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową

– wzniesione w wyniku robót budowlanych, także w przypadku, gdy stanowią część obiektu niewymienionego w ustawie.

Załącznik nr 4 do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zawiera zamkniętą listę obejmującą 28 budowli, w tym m. in.: obiekt kontenerowy trwale związany z gruntem, drogę, wjazd, zjazd i wjazd z drogi, zatokę parkingową, ogrodzenie, parking znajdujący się poza budynkiem, plac postojowy, plac składowy, plac pod śmietnik, podjazd, zadaszenie i inne.

Podkreślenia wymaga okoliczność, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają budowle lub ich części, związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, a zatem obowiązek podatkowy nie zaktualizuje się po stronie osób fizycznych będących właścicielami budynku mieszkalnego.

W odniesieniu do nowych przepisów przedstawiciele zawodów prawniczych wskazują na pewne nieprecyzyjne zwroty, które mogą rodzić ryzyko swobodnego rozciągania zakresu opodatkowania, chociażby w kategorii „innych urządzeń technicznych, bezpośrednio związanych z budynkiem lub budowlą , niezbędnych do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem.”

Dodatkowo dużym echem w mediach i przestrzeni publicznej odbiła się wiadomość jakoby ustawodawca wprowadził nowy podatek, a mianowicie podatek od ogrodzeń. Celem ukrócenia nieprawdziwych informacji Ministerstwo Finansów w dniu 19 stycznia 2025 r. wydało oświadczenie wskazując, iż „do końca 2024 r. ogrodzenie było uznawane za budowlę w rozumieniu ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych i podlegało podatkowi od nieruchomości od jego wartości początkowej, pod warunkiem, że jego użytkowanie związane było z prowadzeniem działalności gospodarczej. W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2025 r. ogrodzenie w dalszym ciągu pozostaje przedmiotem podatku od nieruchomości, jako jedna z budowli wymienionych w Załączniku 4 do przedmiotowej ustawy. Warunkiem do objęcia ogrodzeń podatkiem konieczne było i jest obecnie wykazanie związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.”

Na sam koniec warto wskazać, że wyjątkowo w roku 2025 r., ze względu na wagę zmian w przepisach osoby prawne, jednostki organizacyjne oraz spółki niemające osobowości prawnej, jednostki organizacyjne Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, a także jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe mogły składać deklaracje na podatek od nieruchomości na rok 2025 w terminie do dnia 31 marca 2025 r., jeżeli spełniły następujące warunki:

• Złożyły pisemne zawiadomienie do właściwego organu podatkowego w terminie do dnia 31 stycznia 2025 r. o skorzystaniu z tego uprawnienia. Zawiadomienie powinno zawierać:
  1. nazwę organu podatkowego, do którego zawiadomienie jest kierowane,
  2. nazwę podatnika składającego zawiadomienie, adres jego siedziby oraz jego identyfikator podatkowy,
  3. oświadczenie o skorzystaniu z uprawnienia do złożenia deklaracji na podatek od nieruchomości na rok 2025 w terminie do dnia 31 marca 2025 r..
• Bez wezwania organu podatkowego wpłacają miesięczne raty podatku od nieruchomości w następujących terminach:
  1. za styczeń – w terminie do dnia 31 stycznia 2025 r.,
  2. za luty – w terminie do dnia 15 lutego 2025 r.,
  3. za marzec – w terminie do dnia 15 marca 2025 r.

Ww. raty powinny być uiszczane na rachunek właściwej gminy w wysokości odpowiadającej średniej miesięcznej kwocie należnego podatku za 2024 r.

Ustawodawca nie przewidział jakiejkolwiek formy odpowiedzi na zawiadomienie, zatem wnioskować należy, iż spełnienie warunków formalnych z urzędu pozwoli podatnikom na złożenie deklaracji w późniejszym terminie.

Niestety, pomimo wcześniejszych zapowiedzi Ministerstwa Finansów o utrzymaniu dotychczasowego statusu quo co do wysokości zobowiązań podatkowych wynikających z ustawy o opodatkowaniu i opłatach lokalnych, analiza przepisów wskazuje jednak, że nowe definicje mogą rozszerzyć zakres przedmiotowy opodatkowania podatkiem od nieruchomości. W związku z tym konieczne jest dokładne przeanalizowanie posiadanych składników majątku i właściwe sklasyfikowanie nieruchomości na podstawie obecnych przepisów, a w przyszłości także z decyzjami wydawanymi przez organy podatkowe na ich podstawie.