Od 1 marca 2019 obowiązują nowe przepisy dotyczące spółek kapitałowych, będące częścią tzw. pakietu dla małych i średnich przedsiębiorców (pakiet MŚP). Pakiet MŚP wprowadził zmiany w prawie podatkowym, prawie pracy oraz w kodeksie spółek handlowych, które mają stanowić uproszczenia dla przedsiębiorców – tak wynika bowiem z tytułu ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym. Podczas gdy inne przepisy pakietu weszły w życie z początkiem roku, vacatio legis dla przepisów zmieniających kodeks spółek handlowych wynosiło 3 miesiące, a zatem zmiany obowiązują dopiero od marca. Poniżej zostaną omówione najistotniejsze z nich.
Jedna z kluczowych zmian dotyczy rezygnacji członków zarządów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych. Art. 202 uzyskał § 6, zaś do art. 369 dodano §51 oraz §52. Zgodnie z nowelizacją, jedyny członek zarządu nie może już „porzucić” spółki kapitałowej – w sytuacji, gdy składa on rezygnację z funkcji, będzie zobowiązany do jednoczesnego zwołania zgromadzenia wspólników. Oświadczenie o rezygnacji powinno być dołączone do zwołania zgromadzenia i nabierze skuteczności dopiero następnego dnia po terminie, w którym owe zgromadzenie ma się odbyć. Zmiana ma na celu uniknięcie sytuacji, gdy wakat na stanowisku członka zarządu uniemożliwia spółce funkcjonowanie – zwłaszcza, gdy w spółce nie powołano prokurentów. W spółce akcyjnej procedura także obowiązuje, z tą modyfikacją, że zostanie zastosowana wyłącznie, gdy w radzie nadzorczej nie zostanie obsadzony żaden mandat.
W efekcie, ostatni członek zarządu będzie zmuszony do pozostania w spółce przez okres wymagany dla zwołania zgromadzenia. Zmiany te są oceniane jako nieco kontrowersyjne. Z pewnością będzie to wymagało modyfikacji pewnych standardowych procedur operacyjnych w obrocie gospodarczym, np. w przypadku post-closingowych działań w ramach transakcji typu share deal.
Zdecydowanym ułatwieniem dla przedsiębiorców jest zmiana dotycząca uchwał, które mogą być podejmowane w głosowaniu pisemnym. Od 1 marca 2019 r. uchwały, które powinny być przedmiotem zwyczajnego zgromadzenia wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (zatwierdzenie sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, powzięcie uchwał o podziale zysku albo pokryciu straty oraz udzielenie absolutorium członkom
zarządu), będą mogły również zostać podjęte w głosowaniu pisemnym. Nie będzie zatem konieczności fizycznej obecności wspólników na zgromadzeniu ani udzielania pełnomocnictw.
Działanie spółek w tym zakresie zostanie istotnie uproszczone. Nowelizacja nie rozwiewa jednak wszystkich wątpliwości – nie jest oczywiste, czy głosowanie pisemne może dotyczyć uchwał, które wymagają głosowania tajnego.
Kolejną istotną modyfikacją jest możliwość potwierdzenia przez spółkę umowy zawartej bez umocowania lub z jego przekroczeniem – w odniesieniu do osób, które zawierały umowę jako organ osoby prawnej nie posiadając właściwego umocowania. Nowelizacja art. 39 kodeksu cywilnego pozwala na potwierdzenie czynności przez osobę prawną, w imieniu której czynność ta została dokonana. W ten sposób będzie można przykładowo sanować wady wynikające z niewłaściwego powołania organu, co ma doniosłe znaczenie praktyczne.
Pozostałe zmiany dotyczą m. in. zmiany umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji (rozstrzygnięto, że wymaga jednomyślności wszystkich wspólników), odwołania zgromadzenia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (uprawnienie to przysługuje podmiotowi, który zgromadzenie zwołał) oraz ustalenia dnia dywidendy w spółce w z ograniczoną odpowiedzialnością.
Zmiany te mają potencjał, aby rzeczywiście pozytywnie wpłynąć na funkcjonowanie spółek kapitałowych oraz uprościć wiele procedur. O ile przepisy dotyczące rezygnacji ostatniego członka zarządu nakładają dodatkowe obowiązki, z praktycznego punktu widzenia ustawodawcy ich wprowadzenie jest zrozumiałe.