Zgodnie z art. 293 ustawy z dnia 15 września 2000
r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r.,
poz. 1030 – ze zm., dalej „k.s.h.”) członkowie
zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
odpowiadają wobec spółki za szkodę wyrządzoną
działaniem lub zaniechaniem sprzecznym sprawę
lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie
ponoszą winy. Ponadto, powinni oni przy
wykonywaniu
swych
obowiązków
dołożyć
staranności wynikającej z zawodowego charakteru
swojej działalności.
Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie
przyjmuje się, że odpowiedzialności członków zarządu za szkodę wyrządzoną spółce ma charakter
umowy (ex contractu) i aktualizuje się wyłącznie w
przypadku szkody spowodowanej bezprawnym
działaniem lub zaniechaniem członka zarządu, tj.
takim działaniem bądź zaniechaniem, które narusza
przepisy prawa lub postanowienia umowy spółki. W
piśmiennictwie i orzecznictwie wskazuje się
również, że członek zarządu mógł uwolnić się od
odpowiedzialności
wykazując
brak
winy
nieumyślnej, a zatem dowodząc, że jego działanie
lub zaniechanie zaistniało przy zachowaniu
należytej staranności.
Jednolity jest również pogląd, że samo naruszenie
obowiązku zachowania należytej staranności nie
może stanowić podstawy odpowiedzialności członka
zarządu. Przyjmowano dotąd, że działanie lub
zaniechanie członka zarządu powinno naruszać
określony
przepis
prawa
albo
określone
postanowienie umowne. W wyroku z dnia 18
sierpnia 2011 r. (sygn. akt O ACa 54/11) Sąd
Apelacyjny w Warszawie uznał, że nie może
stanowić podstawy odpowiedzialności członka
zarządu działanie, któremu zarzucono naruszenie
art. 201 k.s.h. Przepis ten nie precyzuje bowiem
sposobu i zasad reprezentowania i prowadzenia
spraw spółki i nie można z niego wywieźć
obowiązku prawidłowego prowadzenia spraw spółki.
Powyższe zasady odpowiedzialności pozwalały
formułować pogląd, że członkowie zarządu spółki –
dopóki działają w granicach prawa i bez naruszenia
umowy spółki – nie odpowiadają za działania
podejmowane z przekroczeniem granic ryzyka
gospodarczego.
Stanowisko to wydaje się jednak nieaktualne w
świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca
2014 r., sygn. akt II CSK 627/13. W wyroku tym Sąd
Najwyższy
stwierdził,
że
wprawdzie
samo
naruszenie
obowiązku
staranności
przy
wykonywaniu obowiązków nie stanowi samodzielnej
podstawy odpowiedzialności członka zarządu,
niemniej jednak uznał, że z art. 201 § 1 k.s.h.
(„Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje
spółkę.”) można wyinterpretować obowiązek
członków zarządu do prowadzenia spraw spółki
zgodnie z jej interesem. Zdaniem Sądu Najwyższego
zawinione działania członków zarządu dokonane z
przekroczeniem granic ryzyka gospodarczego są
sprzeczne z interesem spółki. Jako takie zaś
naruszają ogólny nakaz określony w art. 201 § 1
k.s.h. i uzasadniają odpowiedzialność członka
zarządu na podstawie art. 293 § 1 k.s.h.
Powyższe stanowisko Sądu Najwyższego rozszerza
odpowiedzialność
członków
zarządu
wobec
reprezentowanych przez nich spółek i pozwala na
pociągnięcie ich do odpowiedzialności za decyzje,
które podjęte zostały z przekroczeniem granic
ryzyka gospodarczego. Nie ulega wątpliwości, że w
praktyce każda decyzja handlowa obarczona jest
ryzykiem gospodarczym. Żaden przepis prawa nie
wyznacza jednakże granic dopuszczalnego ryzyka
gospodarczego. Orzeczenie Sądu Najwyższego może
więc otwierać drogę do dowolności przy pociąganiu
członków zarządu do odpowiedzialności za
prowadzenie
spraw
spółek
wprowadzając
nieprecyzyjne
i
niejasne
kryteria
odpowiedzialności.
Opisany powyżej wyrok Sądu Najwyższego z 24 lipca
2014 r. może być uznany za kontrowersyjny z
praktycznego punktu widzenia i spowodować daleko
idącą zachowawczość menedżerów spółek przy
podejmowaniu przez nich decyzji gospodarczych.
Należy więc liczyć, że stanowisko takie ma
charakter incydentalny i nie wyznaczy nowej linii
orzeczniczej.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Skarbowców 23a
53-125 Wrocław
Tel. +48 71 780-3100
Fax +48 71 780-3101
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie
przedstawienie streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie
powinny stanowić podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane
jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców
prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.