Publikacje

Jedną z fundamentalnych zasad prawa cywilnego jest zasada swobody umów. Stanowi ona między innymi, że strony mają swobodę w zakresie kształtowania treści zawieranej umowy oraz wyboru jej formy. Chociaż prawo wymaga dla ważności niektórych czynności prawnych formy szczególnej, np. formy aktu notarialnego, to jednak zdecydowana większość umów powszechnie zawieranych w obrocie gospodarczym może być sporządzona w dowolnej formie, w tym także w formie elektronicznej. Zawieranie umów za pomocą poczty elektronicznej w dużej mierze rządzi się takimi samymi zasadami jak zawieranie umowy w formie tradycyjnej. Umowy zawierane drogą elektroniczną mogą być zawierane tak samo jak umowy tradycyjne w trybie ofertowym, negocjacyjnym, aukcji czy przetargu. Jednak zawieranie umów przy wykorzystaniu Internetu ma tę przewagę, że redukuje koszty przeprowadzenia transakcji, ułatwia archiwizację dokumentów i pozwala zaoszczędzić czas. Pomimo wszystkich wskazanych wyżej zalet, należy zwrócić uwagę, że oświadczenia woli składane w formie elektronicznej mają istotnie ograniczony walor identyfikacyjny, co w praktyce może być problematyczne. W realnym świecie, nawet, jeśli prawo tego nie wymaga, kontraktujący często decydują się na zawarcie umowy w formie pisemnej dla celów dowodowych. Strony, które zamierzają złożyć oświadczenia woli zazwyczaj w momencie podpisania umowy znajdują się w tym samym miejscu. W celu zachowania formy pisemnej wywołującej skutek prawny, obie strony najpierw upewniają się wzajemnie co do swojej tożsamości (jeśli nie znały się wcześniej), następnie sprawdzają, czy treść umowy jest zgodna z wcześniejszym ustaleniem i czy dokument jest kompletny (przeważnie parafują każdą stronę), wreszcie kolejno po sobie przedłożony dokument (w kilku egzemplarzach) podpisują, umieszczając swoje podpisy na jego końcu, co wskazuje, że odnoszą się one do treści umieszczonej powyżej. Natomiast w przypadku zawierania umów za pomocą poczty elektronicznej sytuacja zmienia się diametralnie, gdyż brak bezpośredniego kontaktu i wzajemnej weryfikacji powoduje, że nie ma możliwości realizacji oświadczeń woli w sposób opisany wyżej. Strona, która chce podpisać umowę, często nie ma pewności, co do tożsamości kontrahenta znajdującego się na drugim końcu kanału komunikacyjnego i nie wie, czy przesyłana w publicznej sieci umowa, nie została uszkodzona lub rozmyślnie zniekształcona albo sfałszowana. Dlatego ustawodawca zadbał o stworzenie możliwości identyfikacji tożsamości i podpisu przez zastosowanie odpowiednich technologii zbiorczo określanych „podpisem elektronicznym”. „Podpis elektroniczny” oznacza dane w formie elektronicznej dodane do innych danych elektronicznych lub logicznie z nimi powiązane i służące, jako metoda uwierzytelnienia. Oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu (dalej „bezpieczny podpis elektroniczny”) jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Ponadto bezpieczny podpis elektroniczny koduje tekst dokumentu uniemożliwiając zniekształcenie jego treści. Zatem, złożenie oświadczenia woli zawarte w treści wiadomości email i złożenie pod nim podpisu klawiaturowego będzie ważne i skuteczne, jednak w przypadku sporu sądowego nie będzie miało mocy dowodowej dokumentu w formie papierowej podpisanego własnoręcznie. Natomiast, jeżeli dokument elektroniczny zostanie opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym, to jego moc będzie taka sama jak dokumentu sporządzonego w tradycyjnej formie pisemnej. MILLER, CANFIELD, W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K. ul. Batorego 28-32 81-366 Gdynia Tel. +48 58 782-0050 Fax +48 58 782-0060 gdynia@pl.millercanfield.com ul. Nowogrodzka 11 00-513 Warszawa Tel. +48 22 447-4300 Fax +48 22 447-4301 warszawa@pl.millercanfield.com ul. Skarbowców 23a 53-125 Wrocław Tel. +48 71 780-3100 Fax +48 71 780-3101 wroclaw@pl.millercanfield.com Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie przedstawienie streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie powinny stanowić podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.