Jedną z fundamentalnych zasad prawa cywilnego jest
zasada swobody umów. Stanowi ona między innymi,
że strony mają swobodę w zakresie kształtowania
treści zawieranej umowy oraz wyboru jej formy.
Chociaż prawo wymaga dla ważności niektórych
czynności prawnych formy szczególnej, np. formy
aktu notarialnego, to jednak zdecydowana większość
umów powszechnie zawieranych w obrocie
gospodarczym może być sporządzona w dowolnej
formie, w tym także w formie elektronicznej.
Zawieranie umów za pomocą poczty elektronicznej
w dużej mierze rządzi się takimi samymi zasadami
jak zawieranie umowy w formie tradycyjnej.
Umowy zawierane drogą elektroniczną mogą być
zawierane tak samo jak umowy tradycyjne w trybie
ofertowym, negocjacyjnym, aukcji czy przetargu.
Jednak zawieranie umów przy wykorzystaniu
Internetu ma tę przewagę, że redukuje koszty
przeprowadzenia transakcji, ułatwia archiwizację
dokumentów i pozwala zaoszczędzić czas.
Pomimo wszystkich wskazanych wyżej zalet, należy
zwrócić uwagę, że oświadczenia woli składane w
formie elektronicznej mają istotnie ograniczony
walor identyfikacyjny, co w praktyce może być
problematyczne. W realnym świecie, nawet, jeśli
prawo tego nie wymaga, kontraktujący często
decydują się na zawarcie umowy w formie pisemnej
dla celów dowodowych. Strony, które zamierzają
złożyć oświadczenia woli zazwyczaj w momencie
podpisania umowy znajdują się w tym samym
miejscu. W celu zachowania formy pisemnej
wywołującej skutek prawny, obie strony najpierw
upewniają się wzajemnie co do swojej tożsamości
(jeśli nie znały się wcześniej), następnie sprawdzają,
czy treść umowy jest zgodna z wcześniejszym
ustaleniem i czy dokument jest kompletny
(przeważnie parafują każdą stronę), wreszcie kolejno
po sobie przedłożony dokument (w kilku
egzemplarzach) podpisują, umieszczając swoje
podpisy na jego końcu, co wskazuje, że odnoszą się
one do treści umieszczonej powyżej.
Natomiast w przypadku zawierania umów za
pomocą poczty elektronicznej sytuacja zmienia się
diametralnie, gdyż brak bezpośredniego kontaktu i
wzajemnej weryfikacji powoduje, że nie ma
możliwości realizacji oświadczeń woli w sposób opisany wyżej. Strona, która chce podpisać umowę,
często nie ma pewności, co do tożsamości
kontrahenta znajdującego się na drugim końcu
kanału komunikacyjnego i nie wie, czy przesyłana w
publicznej sieci umowa, nie została uszkodzona lub
rozmyślnie zniekształcona albo sfałszowana. Dlatego
ustawodawca zadbał o stworzenie możliwości
identyfikacji
tożsamości
i
podpisu
przez
zastosowanie odpowiednich technologii zbiorczo
określanych „podpisem elektronicznym”. „Podpis
elektroniczny” oznacza dane w formie elektronicznej
dodane do innych danych elektronicznych lub
logicznie z nimi powiązane i służące, jako metoda
uwierzytelnienia. Oświadczenie woli złożone w
postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym
podpisem elektronicznym weryfikowanym przy
pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu (dalej
„bezpieczny podpis elektroniczny”) jest równoważne
z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej.
Ponadto bezpieczny podpis elektroniczny koduje
tekst dokumentu uniemożliwiając zniekształcenie
jego treści.
Zatem, złożenie oświadczenia woli zawarte w treści
wiadomości email i złożenie pod nim podpisu
klawiaturowego będzie ważne i skuteczne, jednak w
przypadku sporu sądowego nie będzie miało mocy
dowodowej dokumentu w formie papierowej
podpisanego własnoręcznie. Natomiast, jeżeli
dokument
elektroniczny
zostanie
opatrzony
bezpiecznym podpisem elektronicznym, to jego moc
będzie taka sama jak dokumentu sporządzonego w
tradycyjnej formie pisemnej.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Skarbowców 23a
53-125 Wrocław
Tel. +48 71 780-3100
Fax +48 71 780-3101
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie
przedstawienie streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej
publikacji nie powinny stanowić podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też
być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z
usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.