Co do zasady, wspólnik spółki z o.o. może być
pracownikiem tejże spółki, zatrudnionym także na
stanowisku związanym z zarządzaniem spółką, o ile
posiada jedynie część udziałów w kapitale
zakładowym. Jak wynika jednak z licznych orzeczeń
Sądu Najwyższego, możliwość powyższa jest
wyłączona w przypadku, gdy członkiem zarządu
spółki jest jej jedyny wspólnik (lub posiadający ok.
99 % udziałów) ze względu na niespełnienie
podstawowej cechy stosunku pracy, jaką jest
podporządkowanie pracownika pracodawcy.
Jako przykład możemy wskazać orzeczenia wydane
przez Sąd Najwyższy w dniu 3 sierpnia 2011 r.
(sygn. akt I UK 8/11), w dniu 12 maja 2000 r (sygn.
akt II UKN 546/99), w dniu 6 października 2004
(sygn. akt I PK 488/2003), w dniu 9 września 2004
(sygn. akt I PK 659/2003), w dniu 7 kwietnia 2010
(sygn. akt II UK 357/2009), a także w dniu 20 marca
2008 (sygn. akt II UK 155/2007). W uzasadnieniu
pierwszego z ww. orzeczeń wskazano, iż
niezależnie od argumentów odwołujących się do
braku podporządkowania pracowniczego w sytuacji
zatrudnienia jedynego (lub „niemal” jedynego)
wspólnika na stanowisku zarządczym, w istocie nie
zachodzi przesłanka odpłatności pracy, skoro do
przesunięcia majątkowego dochodzi w ramach
majątku samego wspólnika. Formalne kryteria
własności nie mają tu w istocie znaczenia.
W efekcie, organy kontroli Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych często kwestionują skuteczność umów
o pracę zawieranych pomiędzy spółkami z
ograniczoną odpowiedzialnością a ich jedynymi
wspólnikami i – w razie takiej formy zatrudnienia –
odmawiają wypłaty świadczeń. Decyzje takie
nierzadko dotyczą także jedynych wspólników
spółki
z
ograniczoną
odpowiedzialnością
zatrudnionych
na
innym
stanowisku
niż
kierownicze.
O ile jednak niedopuszczalność zatrudnienia
jedynego wspólnika w zarządzie spółki na podstawie
umowy o pracę nie budzi wątpliwości w
orzecznictwie, o tyle nie można z góry wykluczyć
ważności i skuteczności zatrudnienia w ramach
stosunku
pracy
w
spółce
z
ograniczoną
odpowiedzialnością jej jedynego wspólnika na
innym stanowisku niż członek zarządu, pod
warunkiem jednak, że spełnione będą wszystkie
elementy stosunku pracy, a zatem: pozostawanie
pracownika
w
stosunku
podporządkowania
(służbowego i organizacyjnego), wymóg osobistego spełniania
świadczeń
przez
pracownika
i
wreszcie wykonywanie pracy na rzecz i ryzyko
pracodawcy.
Przykładowo, w jednym z ww. orzeczeń (wyrok z
dnia 12 maja 2000 r., sygn. akt II UKN 546/99) Sąd
Najwyższy w uzasadnieniu wskazał: „Jedyny
wspólnik mógłby wprawdzie zostać pracownikiem
swej jednoosobowej spółki z o.o., ale w tym celu
musiałby oddzielić funkcję właściciela kapitału od
funkcji zarządcy i prowadzenie spraw spółki
powierzyć osobie trzeciej w całości albo
przynajmniej w taki sposób, że bez rezygnacji z
członkostwa w zarządzie zostałby (…) zatrudniony
w
charakterze
pracownika
wykonawczego,
realizującego
merytoryczne
zadania
przedsiębiorstwa spółki i podporządkowanego w
tym zakresie poleceniom innego członka zarządu,
będącego „najemnym” menedżerem (por. wyrok SN
z dnia 15 lipca 1998 r., II UKN 131/98, OSNAPiUS
rok 1999, nr 14, poz. 465).”
Stanowisko opowiadające się za dopuszczalnością
zatrudnienia w ramach stosunku pracy w spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością jej jedynego
wspólnika przedstawione zostało także przez organy
podatkowe. W interpretacji indywidualnej wydanej
przez Drugi Mazowiecki Urząd Skarbowy w
Warszawie z dnia 31 maja 2004 r. (US
72/ROP1/423/440/04/PS) na pytanie podatnika:
„Czy można zawrzeć umowę o pracę z jedynym
wspólnikiem i prezesem zarządu, aby w świetle
przepisów prawa podatkowego była ona ważna, a
koszty z nią związane stanowiły koszt uzyskania
przychodu?” organ wskazał, że ” jedyny wspólnik
może zawrzeć umowę o pracę ze spółką, jeżeli nie
jest członkiem zarządu. Dopuszczalność zawarcia
umowy o pracę między spółką a jej jedynym
wspólnikiem, który jest jednocześnie członkiem
zarządu wyklucza art. 22 k.p.”
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Skarbowców 23a
53-125 Wrocław
Tel. +48 71 780-3100
Fax +48 71 780-3101
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie
przedstawienie streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie
powinny stanowić podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane
jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców
prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.