W dniu 10 stycznia 2017 roku wejdzie w życie ustawa z dnia 23 września 2016 roku o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich, wprowadzająca do polskiego porządku prawnego rozwiązania umożliwiające polubowne rozwiązywanie sporów konsumenckich powstałych między obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej a przedsiębiorcami mającymi siedzibę na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.
Omawiany system pozasądowego rozwiazywania sporów opierać się będzie na sieci publicznych oraz prywatnych podmiotów, które z racji obowiązków ustawowych lub indywidualnej inicjatywy podejmą się rozwiązywania wskazanej wyżej części sporów konsumenckich w trybie omawianej ustawy oraz tworzonych przez siebie regulaminów. Podstawą prowadzenia działalności rozjemczej będzie wpis do centralnego rejestru prowadzonego przez Prezesa Ochrony Konkurencji i Konsumentów nadzorującego działalność tych podmiotów.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że skorzystanie z mechanizmów pozasądowego rozstrzygania sporów będzie mieć charakter dobrowolny – żadna ze stron nie będzie musiała korzystać z tego udogodnienia i będzie mogła skierować sprawę do rozstrzygnięcia przez właściwy miejscowo sąd powszechny. Omawiana ustawa wprowadza jednak domniemanie, że brak oświadczenia przedsiębiorcy o odmowie wzięcia udziału w postępowaniu będzie uznany za dorozumianą zgodę na jego prowadzenie. Zgodnie z przyjętym założeniem postępowania będą wszczynane co do zasady na wniosek konsumentów – choć regulamin podmiotu prowadzącego postępowanie może przewidywać jego wszczęcie również na wniosek przedsiębiorcy. Istotną zaletą rozstrzygania sporów w omawiany sposób jest odformalizowany charakter postępowania – postępowania będą prowadzone w formie pisemnej lub elektronicznej i co do zasady nie będą wymagały osobistej obecności stron lub ich przedstawicieli. Z założenia postępowanie ma mieć charakter nieodpłatny dla konsumenta – choć dopuszczalne będzie wprowadzenie w regulaminie opłat za prowadzenie postępowania, o ile ich łączna wysokość nie utrudni konsumentowi dochodzenia swych praw. Co istotne, rozstrzygniecie sporu będzie miało charakter wiążący wyłącznie w przypadku, gdy strony wprost zgodzą się na takie rozwiązanie. Warto również zaznaczyć, że skuteczne wszczęcie omawianego postępowania doprowadzi do przerwania biegu przedawnienia roszczenia będącego przedmiotem sporu – co ma istotne znaczenie z punktu widzenia możliwości ewentualnego dochodzenia swych praw na drodze sądowej.
Przedmiotowa regulacja może zdecydowanie usprawnić postępowania w sprawach o relatywnie niewielkiej wartości przedmiotu sporu oraz prowadzić do ich szybkiego rozstrzygnięcia. W chwili obecnej rozwiązywanie omawianej kategorii spraw na drodze postępowania sądowego może wiązać się nie tylko z koniecznością długiego oczekiwania na rozstrzygniecie, ale również z koniecznością poniesienia pewnych kosztów związanych z dochodzeniem swych praw w omawiany sposób. Wprowadzenie przedmiotowych mechanizmów, zakładających rozstrzyganie sporów w terminie 90 dni od momentu złożenia kompletnego wniosku o wszczęcie postępowania oraz przyjęcie zasady nieodpłatności postępowania dla konsumenta wychodzi naprzeciw wskazanym problemom i stworzy możliwość realnego dochodzenia danej kategorii roszczeń, a przy tym może prowadzić do polepszenia wydajności systemu sądownictwa powszechnego poprzez zmniejszenie wpływu spraw o relatywnie niewielkim stopniu skomplikowania. Warto jednak zaznaczyć, że omawiana ustawa ustala jedynie pewne ogólne ramy postępowania, natomiast sam spór będzie rozwiązywany zgodnie z zapisami regulaminu obowiązującego u danego rozjemcy. Wydaje się, że to właśnie treść tych dokumentów i przyjęte w nich rozwiązania będą w dużej mierze decydować o powszechności rozwiazywania sporów konsumenckich na drodze pozasądowej.