Po miesiącach przedłużających się prac nad projektem polskiej ustawy służącej stosowaniu Rozporządzenia ECSP w naszym kraju, w dniu 7 lipca 2022 r. sejm uchwalił ustawę o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom („Ustawa”). W minionym tygodniu Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP oraz ogłoszona w dzienniku ustaw, zacznie obowiązywać z dniem 29 lipca 2022 r.
Jeszcze kilka tygodni temu niewiele wskazywało na to, iż toczące się powoli prace nad spóźnioną Ustawą nabiorą tak istotnego przyspieszenia a sama Ustawa o finansowaniu społecznościowym, nieco przypadkiem, stanie się tematem szeroko komentowanym nie tylko na łamach prasy branżowej. Stało się tak oczywiście z uwagi na dodanie do projektu przedmiotowej Ustawy przepisów wprowadzających tzw. „wakacje kredytowe”. Z perspektywy podmiotów zainteresowanych crowdfundingiem najistotniejsze jest, iż Ustawę udało się ostatecznie uchwalić, choć wspomniany zabieg legislacyjny (rozszerzenie jej o regulację „wakacje kredytowe”) budzić może zastrzeżenia natury konstytucyjnej. Pozostawiając powyższe wątpliwości do odrębnych późniejszych rozważań, i domykając tę część cyklu poświęconego crowdfundingowi inwestycyjnemu, w niniejszym artykule postaramy się przybliżyć najistotniejsze aspekty wchodzącej niebawem w życie Ustawy.
1. Znaczenie Ustawy dla rynku usług crowdfundingu inwestycyjnego w Polsce
Rozwijający się w dynamiczny sposób w ciągu ostatnich kilku lat rynek usług finansowania społecznościowego w obszarze przedsięwzięć́ gospodarczych pozostawał w Polsce bez dedykowanej mu regulacji ustawowej.
Obowiązujące od dnia 10 listopada 2021 roku Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych („Rozporządzenie ECSP”) stworzyło jednolite ramy prawne dla świadczenia usługi finansowania społecznościowego w całej Unii Europejskiej, jednakże dotychczasowy brak polskiej ustawy służącej stosowaniu powyższego rozporządzenia powodował, iż unijna regulacja pozostawała w istocie martwa w naszym porządku prawnym. Z wejściem w życie komentowanej Ustawy powyższy stan dobiega końca.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż w środowisku słychać zarówno głosy zadowolenia zwracające uwagę na korzyści płynące z wchodzącej w życie regulacji (w tym mający się istotnie zwiększyć dopuszczony limit wartości kampanii crowdfundingowych), jak i głosy pełne obaw o traconą wraz z objęciem rynku nadzorem KNF swobodę i elastyczność cechującą dotychczas polski rynek crowdfundingu inwestycyjnego.
Niezależnie od powyższych rozbieżności, w świetle wygasającego z dniem 10 listopada 2022 r. okresu przejściowego, w którym dostawcy usług finansowania społecznościowego mogli jeszcze kontynuować swoją działalność na zasadach sprzed wejścia w życie Rozporządzenia ECSP, brak polskiej ustawy służącej stosowaniu Rozporządzenia ECSP groził pełnym paraliżem polskiego rynku usług finansowania społecznościowego. Rozporządzenie ECSP zakazuje bowiem po upływie wspomnianego okresu przejściowego dalszego świadczenia powyższych usług bez wymaganej Rozporządzeniem ECSP licencji. W Polsce dopiero w przedmiotowej Ustawie, na niewiele ponad 3 miesiące przed zakończeniem okresu przejściowego, wskazano, iż to Komisja Nadzoru Finansowego wyznaczona została do wydawania zainteresowanym podmiotom licencji na świadczenie usług finansowania społecznościowego.
2. Zakres regulacji
Jak wskazano powyżej, Ustawa w zakresie w jakim dotyczy crowdfundingu, służyć ma stosowaniu Rozporządzenia ECSP w Polsce. Co za tym idzie, przeważająca część norm regulujących zasady świadczenia usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych swe źródło mieć będzie w samym Rozporządzeniu ECSP stosowanym bezpośrednio w polskim porządku prawnym (szerzej na ten temat w poprzednim artykule z cyklu: LinkedIn_Miller Canfield Poland). Komentowana Ustawa zawiera jednak istotne uzupełnienie unijnej regulacji, w tym:
- wskazuje Komisje Nadzoru Finansowego ("KNF") jako organ wlaściwy do nadzoru nad dostawcami usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych;
- przyznaje KNF odpowiednie uprawnienia nadzorcze (m.in. do zawieszania konkretnych ofert finansowania społecznościowego lub zawieszania prowadzenia działalności przez dostawców oraz do współdziałania z organami wymiaru sprawiedliwości i organami nadzoru z innych państw członkowskich UE);
- wprowadza odpowiednie sankcje administracyjne i karne za nieprzestrzeganie przepisów Rozporządzenia ECSP lub Ustawy;
- wprowadza odpowiedzialność cywilnoprawną i karną za poprawność i prawdziwość informacji podawanych w dokumentach informacyjnych sporządzanych w związku z ofertą finansowania społecznościowego;
- wprowadza przepisy dotyczące tajemnicy zawodowej i zasad przechowywania dokumentacji związanej ze świadczeniem usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych.
3. Kluczowe zmiany wynikające z Ustawy
Wśród wprowadzanych przez Ustawę norm na szczególną uwagę zasługuje zarówno klika regulacji odnoszących się wprost do finasowania społecznościowego, jak i pewne zmiany do obowiązujących już przepisów, w tym w szczególności:
- ustalenie tymczasowego progu wartości ofert finansowania społecznościowego prowadzonych za pośrednictwem platform na kwotę 2,5 mln EUR. Po dniu 9 listopada 2023 roku ulegnie on zwiększeniu do kwoty 5 mln EUR;
- powiązana z powyższym zmiana do ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, w której wprowadzono podwyższenie, z dniam 10 listopada 2023 r., progu kwotowego wpływów z tytułu emisji papierów wartościowych, który zwalnia z obowiązku sporządzenia prospektu, z 2,5 mln EUR do 5 mln EUR;
- wprowadzenie w kodeksie spółek handlowych zakazu oferowania nieoznaczonemu adresatowi nabycia lub objęcia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Zakazane zostało również promowanie powyższego poprzez kierowanie reklamy lub innej formy promocji do nieoznaczonego adresata. Zmiana ta oznacza, iż spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, stanowiące najliczniejszą grupę spośród funkcjonujących w Polsce spółek handlowych, wyłączone zostały z grona podmiotów mogących pozyskiwać kapitał poprzez crowdfunding udziałowy. Zainteresowanym crowdfundingiem spółkom z o.o. pozostało finansowanie społecznościowe oparte o pożyczki lub emisję obligacji, jak również możliwość przekształcenia się w spółkę akcyjną lub też prostą spółkę akcyjną;
- wprowadzenie po stronie dostawców usług finansowania społecznościowego świadczących usługi ułatwiania udzielania pożyczek obowiązku informowania KNF, z wyprzedzeniem co najmniej 3 miesięcy, o zamiarze rozpoczęcia świadczenia usługi indywidualnego zarządzania portfelem pożyczek;
- nałożenie na dostawców usług finansowania społecznościowego obowiązku przekazania KNF, z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem, arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych. Powyższe stanowi wykonanie przez polskiego ustawodawcę tzw. opcji krajowej, przewidzianej w art. 23 ust. 14 Rozporządzenia ECSP, pozostawiającej do decyzji krajowego prawodawcy czy arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych ma podlegać notyfikacji przed rozpoczęciem kampanii crowdfundingowej.
4. Opłaty po stronie dostawców usług finansowania społecznościowego
Opłata za udzielenie zezwolenia (licencji)
W Ustawie przyjęto rozwiązanie, że udzielenie zezwolenia (licencji) na podstawie Rozporządzenia ECSP w pełnym zakresie świadczenia usług finansowania społecznościowego, podlega opłacie nie większej niż 4500 EUR. Dokładna wysokość tej opłaty, a także wysokość opłaty za zezwolenie cząstkowe, tj. dotyczące ułatwiania udzielania pożyczek lub subemisji bez gwarancji przejęcia emisji, zostaną określone w czekającym na wydanie rozporządzeniu.
Opłata roczna z tytułu nadzoru
Opłata roczna z tytułu nadzoru pobierana od dostawców usług finansowania społecznościowego obliczana będzie na podstawie średniej wartości przychodów w okresie trzech lat poprzedzających rok, za który należna jest opłata. Opłata ta wyniesie nie więcej niż 0,5% powyższej średniej, jednak nie mniej niż równowartość w złotych 750 euro. Szczegółowy sposób obliczania oraz sposób i termin uiszczania opłaty rocznej zostaną określone w czekającym na wydanie rozporządzeniu.
5. Obowiązki sprawozdawcze dostawców usług crowdfundingowych
Dostawcy usług crowdfundingowych będą zobligowani do przekazywania KNF informacji dotyczących prowadzonej przez nich działalności, ich sytuacji finansowej oraz zdarzeń, które mogą mieć wpływ na ich działalność w zakresie świadczenia usług finansowania społecznościowego lub ich sytuację finansową. Jeżeli ww. informacje będą tego wymagały, to Ustawa przewiduje możliwość nałożenia obowiązku przedłożenia dokumentów, z których one wynikają. Powyższe informacje przekazywane będą w formie raportów bieżących i okresowych oraz sprawozdań okresowych, których szczegółowy zakres i terminy dostarczania określone zostaną w czekającym na wydanie rozporządzeniu.
6. Kary administracyjne dla nierzetelnych dostawców usług crowdfundingowych
KNF będzie uprawniona do zastosowania wybranej kary administracyjnej z wachlarza: zakaz dalszego naruszania Ustawy, nakaz zaprzestania naruszeń w przyszłości, kara pieniężna albo nałożenia ww. kar łącznie na dostawcę usług crowdfundingowych. Wysokość kary pieniężnej nie może przekraczać kwoty 2 250 000 zł albo kwoty stanowiącej równowartość nie więcej niż 5% całkowitych rocznych przychodów dostawcy usług finansowania społecznościowego wykazanych w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, a w przypadku braku takiego sprawozdania – w wysokości nie większej niż 5% prognozowanych całkowitych rocznych przychodów tego dostawcy w pierwszym roku działalności, jeżeli przekracza ona 2 250 000 zł.
Ustawodawca uposażył KNF również w prawo publicznego opublikowania informacji o: dostawcy usług finasowania społecznościowego, rodzaju i charakterze jego naruszenia oraz treści decyzji w przedmiocie nałożenia kary administracyjnej. Nałożenie powyższej kary na dostawcę usług finansowania społecznościowego wymaga jednakże uchwały KNF.
Wejście w życie komentowanej Ustawy otwiera nowy rozdział w funkcjonowaniu crowdfundingu udziałowego w Polsce. Dostosowanie się do nowych wymogów i uwarunkowań może okazać się wyzwaniem dla obecnych, jak i przyszłych, uczestników rynku. Wierzymy jednak, iż korzyści płynące z wchodzących w życie uregulowań prawnych, jak i dotychczasowy światowy trend zwiększającego się znaczenia crowdfundingu udziałowego w gospodarce, pozwolą na rozwój tej kolejnej formy finasowania również z Polsce.