Sąd Najwyższy rozstrzygając zagadnienie prawne
dotyczące możliwości przedłużenia użytkowania
wieczystego po upływie okresu, na który zostało ono
ustanowione, w sytuacji, gdy wieczysty użytkownik
lub jego spadkobiercy zgłosili żądanie jego
przedłużenia w terminie, o którym mowa w art. 236
§ 2 Kodeksu cywilnego (dalej jako „KC”) tj. w ciągu
ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w
umowie
terminu
użytkowania
wieczystego,
stwierdził, iż zawarcie umowy o przedłużenie
użytkowania wieczystego może nastąpić także po
upływie okresu, na jaki prawo to zostało
ustanowione, jeżeli tylko żądanie przedłużenia
użytkowania wieczystego zostanie zgłoszone we
wskazanym powyżej terminie.
Dotychczas Sąd Najwyższy nie wypowiadał się w tej
kwestii. W doktrynie natomiast zarysowały się dwa
odmienne stanowiska. Zgodnie z pierwszym
poglądem,
samo
przedłużenie
użytkowania
wieczystego dla swojej skuteczności musiało
nastąpić jeszcze przed upływem okresu, na który
zostało ustanowione, nawet wtedy, gdy użytkownik
wieczysty przed wygaśnięciem tego prawa
rzeczowego zażądał jego przedłużenia. Według
drugiego – przeciwnego – stanowiska, jeśli
użytkownik wieczysty mógł wnieść o przedłużenie
użytkowania wieczystego w okresie ostatnich pięciu
lat do jego wygaśnięcia (art. 236 § 2 KC), to nie było
przeszkody, aby wystąpił ze skutecznym żądaniem o
przedłużenie także w ostatnim dniu tego okresu. W
takiej sytuacji, prawo użytkowania wieczystego nie
wygasało.
W przedmiotowej uchwale SN uznał zasadność
drugiego z powyżej przytoczonych stanowisk.
Możliwość przedłużenia umowy użytkowania
wieczystego, jak podkreślił Sąd Najwyższy, zależy
od tego, czy żądanie wieczystego użytkownika
odnośnie do przedłużenia czasu trwania tego prawa,
zakomunikowane zostało przed upływem czasu, na
jaki prawo to zostało pierwotnie ustanowione. Nie
ma zaś znaczenia dla przedłużenia użytkowania
wieczystego, kiedy strony zawrą umowę w tym
przedmiocie, (gdy są zgodne co do przedłużenia
użytkowania wieczystego) bądź też kiedy
uprawomocni się orzeczenie sądu zobowiązujące
właściciela gruntu do złożenia oświadczenia woli w
przedmiocie przedłużenia tego prawa rzeczowego (w
przypadku sporu). Jeśli użytkownik wieczysty w
ogóle nie zażąda przedłużenia przedmiotowego
prawa rzeczowego, prawo to oczywiście wygaśnie z
upływem okresu, na który zostało ustanowione.
Omawiane rozstrzygnięcie SN ma duże znaczenie
praktyczne,
gdyż
przedłużenia
użytkowania
wieczystego często domagają się następcy prawni
użytkowników wieczystych. Samo zawarcie umowy
o przedłużenie użytkowania wieczystego nierzadko
wymaga pewnego okresu czasu od zgłoszenia
żądania w tym zakresie (np. w związku z potrzebą
uzyskania postanowienia o stwierdzeniu nabycia
spadku
po
dotychczasowym
użytkowniku
wieczystym). Jak zauważył Sąd Najwyższy,
przyjęcie odmiennego stanowiska pozwalałoby
również właścicielowi nieruchomości na uchylenie
się od zawarcia umowy o przedłużenie użytkowania
wieczystego, chociażby przez zwlekanie z
podejmowaniem działań niezbędnych do jej
podpisania.
Uchwałę SN należy więc ocenić pozytywnie.
Omówione stanowisko stanowi realizację celu
ustawodawcy, którym jest ułatwienie użytkownikowi
wieczystemu przedłużenia okresu trwania tego
prawa. Wyraża ona także zapatrywanie większości
doktryny, przez co daje poczucie spójności w
zakresie interpretacji norm prawnych.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Św. Mikołaja 7
50-125 Wrocław
Tel. +48 71 337-6700
Fax +48 71 337-6701
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie przedstawienie
streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie powinny stanowić podstawy do
podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują
szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy
prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.