Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 19
marca 2012 r (I FPS 5/11) podjętej w składzie 7
sędziów, uznał za możliwe sformułowanie na gruncie
ustawy o podatku od towarów i usług następującego
twierdzenia: Nabycie wierzytelności pieniężnej, co
wymaga podkreślenia na własne ryzyko, w celu
windykacji w swoim imieniu i na swoją rzecz, nie jest odpłatną
usługą w rozumieniu art. 5 ust 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1
[ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarow i
usług dalej u.p.t.u.], jeżeli różnica między wartością
nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży
odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych
wierzytelności w chwili sprzedaży.
Jak zauważył dalej NSA, podstawowym i koniecznym
warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc
czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia
bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście
otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia
wzajemnego za wykonaną usługę.
Kształt komentowanego wyroku zdeterminowany był
treścią rozstrzygnięcia Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie
C-93/10 oraz wiążącego charakteru wykładni przepisów
prawa unijnego tamże zawartej, które w omawianym
wypadku pokrywały się z przepisami prawa krajowego.
Sąd zwrócił uwagę, że transakcja nabycia na własne
ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej
wartości nominalnej nie będzie mogła być
zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę
wierzytelności usługa zwolniona od opodatkowania
podatkiem od towarów i usług. W takim przypadku nie
mamy bowiem do czynienia ze zobowiązaniem się
przez usługodawcę do ściągnięcia długu za
wynagrodzeniem. Kluczowym dla rozstrzygnięcia, czy
dana czynność może w ogóle zostać zakwalifikowana
jako odpłatna usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w
związku z art. 8 ust. 1 u.p.t.u., jest wystąpienie po
pierwsze zapłaty ceny, bądź innego wynagrodzenia, a
po drugie, istnienie bezpośredniego związku pomiędzy
otrzymanym wynagrodzeniem a wykonaną usługą.
Sąd za słuszny przyjął pogląd, że na podstawie art. 509
§ 1 kodeksu cywilnego dotyczącego przelewu
wierzytelności, nabycie wierzytelności pieniężnej
dokonuje się we własnym imieniu i na własny rachunek
nabywającego,
który
wchodzi
na
miejsce
dotychczasowego wierzyciela a dalsze losy
wierzytelności np. ich windykacja są już poza tą
transakcją. Egzekwowanie własnych wierzytelności, na
swoją rzecz, jest naturalnym elementem obrotu
gospodarczego. Nie można więc czynności tej
zakwalifikować jako jakiejlwiek usługi, ponieważ nie
istnieje podmiot, na rzecz którego byłaby wykonywana,
a jednocześnie brak jest umowy o wykonanie tej usługi
za wynagrodzeniem. Nabycie wierzytelności pieniężnej
nie jest zatem usługą „ściągania długów” zwolnioną z
opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
Zatem, NSA uznał, iż w okolicznościach rozważanej
sprawy nie mamy do czynienia ze świadczeniem usługi
jako czynności opodatkowanej podatkiem VAT, nie
może być też więc mowy o zwolnieniu takiej czynności
z opodatkowania tymże podatkiem. Analizowana
uchwała z pewnością może wpłynąć na dotychczasową
linię interpretacyjną i orzeczniczą oraz spowodować, że
przy transakcjach nabycia wierzytelności konieczne
będzie
rozliczenie
podatku
od
czynności
cywilnoprawnych.
Sąd wskazał, że badając konkretną transakcję należy
poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego
wynagrodzenia,
którego
poszukuje
kupujący/cesjonariusz jako świadczenie wzajemne za
ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy/cedenta usługę.
Sąd jasno stwierdził, że jeżeli w analizowanej transakcji
sprzedaży wierzytelności nie wystąpiło świadczenie
usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej
zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym
przez nabywcę nie mamy do czynienia z usługa odpłatną
a zatem żadna transakcja nabycia na własne ryzyko
wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości
nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana
jako świadczona przez nabywcę wierzytelności
usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Św. Mikołaja 7
50-125 Wrocław
Tel. +48 71 337-6700
Fax +48 71 337-6701
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie przedstawienie
streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie powinny stanowić podstawy do
podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują
szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy
prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.