30 stycznia 2015 rok Sąd Najwyższy podjął uchwałę,
która może w poważny sposób wpłynąć na zasady
reprezentacji wielu spółek. Przedmiotowa uchwała
dotyczy
zagadnienia
tzw.
prokury
łącznej
niewłaściwej, czyli sytuacji, gdy prokurent zdolny
jest do reprezentacji spółki wyłącznie wspólnie z
członkiem zarządu tej spółki. Przez wiele lat sądy
rejestrowe bez przeszkód dokonywały wpisów tak
formułowanych prokur. Uchwała 7 sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 30 stycznia 2015 (sygn. akt. III
CZP 34/14) zmienia ten stan rzeczy i jednoznacznie
wykluczają możliwość wpisania do rejestru
przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego
prokury, zakładającej, że prokurent reprezentować
spółkę może jedynie łącznie z innym członkiem
zarządu.
Podejmując przedmiotową uchwałę, Sąd Najwyższy
uznał, że brzmienie art. 1094 k.c. nie upoważnia do
przyjęcia, że drugą osobą w prokurze łącznej może
być inna osoba niż prokurent. Gdyby wolą
ustawodawcy było, aby drugą osobą w prokurze
łącznej mogła być osoba, która nie jest prokurentem,
wymagałoby
to
wyraźnego
postanowienia ustawy. Sąd Najwyższy uznał
również, że uznanie za dopuszczalne ustanowienie
prokury niewłaściwej, uzależniałoby skuteczność
oświadczenia woli prokurenta składanego w imieniu
spółki od złożenia oświadczenia woli także przez
członka zarządu. Taka prokura godzi w jej istotę,
wypaczając model ustawowy. Prokurent jest
specjalnym pełnomocnikiem, który – jeżeli nie jest
to prokura łączna – może samodzielnie składać
oświadczenie woli w zakresie spraw określonych w
ustawie. Dopuszczenie do tego, aby skuteczność
oświadczeń woli prokurenta zależała od woli
członka zarządu, czyni z prokurenta nie
samodzielnego
pełnomocnika
jak
chce
ustawodawca, ale pomocnika zarządcy, który jest
mu
podporządkowany.
Takie
ograniczenie
umocowania prokurenta jest sprzeczne z istotą
pełnomocnictwa, szczególnie takiego jak prokura,
gdyż z jednej strony zarząd daje mu umocowanie,
aby mógł samodzielnie podejmować wszystkie
czynności
związane
z
prowadzeniem
przedsiębiorstwa spółki (z wyjątkiem określonym w
art. 1093 k.c.), z drugiej zaś zabrania dokonać
jakiejkolwiek czynności samodzielnie, czyli w
istocie bez zgody członka zarządu. Takie
ograniczenie prokury byłoby o wiele dalej idące niż
ograniczenie zakresu przedmiotowego prokury, o
którym mowa w art. 1091 § 2 k.c. Prokurent nie
mógłby bowiem dokonać żadnej czynności bez
zgody członka zarządu.
Przedstawiona uchwała Sądu Najwyższego niesie ze
sobą
szereg
poważnych
konsekwencji
dla
przedsiębiorców. Po pierwsze, od 30 stycznia 2015
roku sądy rejestrowe odmówią wpisu takiej prokury
do KRS. Po drugie, na sądy rejestrowe nałożony
został obowiązek wykreślenia z urzędu wpisów
dotyczących prokury niewłaściwej. Po trzecie, po
stronie przedsiębiorców istnieje konieczność
modyfikacji zasad reprezentacji spółki, jeżeli
zgodnie z KRS jedną z nich była prokura łączna
niewłaściwa.
Dodać
należy,
że
czynności
podejmowane dotychczas przez prokurentów
zobowiązanych do działania łącznie z jednym
członkiem zarządu zachowują swoją moc, o ile
podjęte zostały do dnia 30 stycznia 2015 roku.
Uchwała SN stawia przedsiębiorców działających w
formie spółek kapitałowych w niełatwym położeniu, aczkolwiek istnieje możliwość ustanowienia zasad
reprezentacji spółki w ten sposób, by zakładała
współpracę
jednego
członka
zarządu
oraz
prokurenta. Aby osiągnąć ten cel należy zmienić
umowę spółki w ten sposób, aby istniała możliwość
składania oświadczeń woli w imieniu spółki przez
członka zarządu i jednego z prokurentów łącznych.
Pamiętać należy, że będziemy mieli wówczas do
czynienia z tzw. łączną reprezentacją spółki, w
której to członek zarządu, a nie prokurent
ograniczony będzie w swej samodzielności
reprezentacji spółki. Należy także pamiętać o
powołaniu drugiego prokurenta łącznego, o ile
dotychczas powołany został tylko jeden taki
prokurent
działający
w
ramach
prokury
niewłaściwej z członkiem zarządu.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Skarbowców 23a
53-125 Wrocław
Tel. +48 71 780-3100
Fax +48 71 780-3101
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie
przedstawienie streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie
powinny stanowić podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane
jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców
prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.