13 lutego 2013 roku podpisana została Konwencja między Rzeczpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (dalej jako „Konwencja”). Jeżeli proces ratyfikacji uda się w obu państwach zakończyć jeszcze w tym roku, to Konwencja wejdzie w życie z początkiem stycznia 2014 roku i tym samym zastąpi dotychczas obowiązującą umowę. Konwencja wprowadza szereg istotnych dla przedsiębiorców zmian, między innymi w zakresie opodatkowania odsetek, dywidend, należności licencyjnych, zysków oddziału czy też wynagrodzeń dyrektorów. Należy zaznaczyć, iż ze względu na duży zakres przedmiotowy regulacji poniżej przedstawione zostaną jedynie wybrane aspekty nowej Konwencji.
W Konwencji za podstawową metodę unikania podwójnego opodatkowania przyjęto metodę wyłączenia z progresją. Polega ona na tym, iż dochód osiągnięty poza Polską nie podlega opodatkowaniu w kraju, natomiast jest uwzględniany przy ustalaniu stawki podatkowej. Niemniej jednak, w przypadku dochodów z odsetek, należności licencyjnych, dywidend, zysków z przeniesienia własności majątku oraz innych dochodów nieobjętych postanowieniami Konwencji stosowana będzie metoda zaliczenia proporcjonalnego.
Konwencja wprowadza także zmiany w zakresie opodatkowania wynagrodzeń oraz innych podobnych świadczeń uzyskanych przez dyrektorów z tytułu członkowstwa w zarządzie spółek. Zgodnie z nowymi postanowieniami tego typu dochody będą mogły być opodatkowane w państwie siedziby spółki. Przykładowo, osoba mająca miejsce zamieszkania w USA, będąca członkiem zarządu w spółce z siedzibą w Polsce, będzie miała możliwość odprowadzania podatku w Polsce.
Kolejnym zagadnieniem, istotnym z punktu widzenia przedsiębiorców, jest opodatkowanie odsetek oraz należności licencyjnych. Dobrą wiadomością jest, że Konwencja obniża opodatkowanie z tytułu wypłaty należności licencyjnych u źródła z obecnych 10 procent do 5 procent kwoty należności licencyjnej brutto. Niestety w kwestii opodatkowania u źródła wypłaty odsetek zmiany poszły w przeciwnym kierunku, gdyż 5 procentową stawkę podatku wprowadzono w miejsce dotychczasowego zwolnienia. Ponadto, została rozszerzona definicja należności licencyjnych, która w nowym brzmieniu obejmuje również płatności otrzymywane za użytkowanie lub prawo do użytkowania jakiegokolwiek urządzenia przemysłowego, handlowego lub naukowego. Takie rozwiązanie niewątpliwie uderzy w transgraniczne transakcje leasingowe, które dotychczas były zwolnione z opodatkowania u źródła.
Nowa Konwencja w sposób odmienny reguluje także kwestie związane z opodatkowaniem dywidend. Zgodnie z definicją zawartą w Konwencji przez dywidendę rozumieć należy dochód z udziałów (akcji) lub z innych praw do udziału w zyskach, a także dochód z innych praw w spółce, który traktowany jest w państwie źródła jako dochód z udziałów lub akcji. Należy jednak zwrócić uwagę, iż z zakresu definicji zostały wyłączone wierzytelności. Stawka podatku od źródła pobieranego od dywidend ustalona została generalnie na poziomie 15 procent kwoty dywidend brutto. Jednakże przy dywidendach wypłacanych na rzecz spółki, która posiada co najmniej 10 procent prawa głosu w spółce wypłacającej, stawka ta wynosi 5 procent.
Jednym z ważniejszych postanowień nowej Konwencji jest artykuł 22 zawierający klauzule ograniczające korzyści umowne wobec określonych podmiotów (tzw. klauzule antyabuzywne). Mają one na celu zapobieganie wykorzystywaniu postanowień Konwencji przez rezydentów państw trzecich oraz ograniczenie nadużywania benefitów wynikających z umowy w sposób sprzeczny z jej intencją.
Tytułem podsumowania należy wskazać, że nowa Konwencja jest lepiej dostosowana do dzisiejszych realiów gospodarczych niż dotychczas obowiązująca umowa z 1974 r. Jej niewątpliwą zaletą jest, że doprecyzowuje ona szereg kwestii, które do tej pory budziły wątpliwości. Z drugiej jednak strony, wydaje się, że wraz ze zmianą umowy znacznie ograniczone zostaną możliwości optymalizacji podatkowej na linii Polska-Stany Zjednoczone.