W ostatnim czasie zostało wydane istotne
orzeczenie, w którym Sąd Najwyższy odniósł się do
pojawiających się w orzecznictwie sądowym
rozbieżności dotyczących warunków ponoszenia
przez inwestora solidarnej odpowiedzialności za
zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcom
od wykonawcy z tytułu zrealizowanych robót
budowlanych. W uchwale z dnia 17 lutego 2016
roku, sygn. III CZP 108/15, Sąd Najwyższy uznał, że
skuteczność wyrażonej w sposób dorozumiany (art.
60 k.c.) zgody inwestora na zawarcie przez
wykonawcę umowy o roboty budowlane z
podwykonawcą jest uzależniona od zapewnienia mu
możliwości zapoznania się z postanowieniami tej
umowy,
które
wyznaczają
zakres
jego
odpowiedzialności przewidzianej w art. 647 1 § 5
k.c.
W sprawie będącej podstawą podjęcia powołanej
wyżej uchwały, podwykonawca domagał się od
inwestora zapłaty wynagrodzenia za zrealizowane
roboty budowlane, które nie zostało uregulowane
przez wykonawcę. W realiach omawianej sprawy
wykonawca nie poinformował inwestora, że część
robót budowlanych będzie realizowana przez
występującego z roszczeniem podwykonawcę, jak
również
nie
przekazał
mu
umowy
o
podwykonawstwo lub jego projektu. W toku procesu
zostało natomiast wykazane, że żądający zapłaty
wynagrodzenia podwykonawca uczestniczył w
spotkaniach roboczych dotyczących przebiegu robót
wraz z przedstawicielami inwestora, a pracownicy
podwykonawcy przebywali na terenie budowy w
ubraniach roboczych z oznaczeniami firmy na
plecach. W sprawie nie był kwestionowany fakt
realizacji robót budowlanych, które zostały
odebrane przez inwestora.
Jak wynika z dotychczasowego orzecznictwa, zgoda
inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z
podwykonawcą może zostać wyrażona w różny
sposób, przy czym rozróżnia się zgodę bierną
inwestora (brak sprzeciwu co do otrzymanego
zgłoszenia zawarcia umowy z podwykonawcą),
zgodę czynną wyrażoną wprost (bezpośrednia
akceptacja
co
do
zawarcia
umowy
z
podwykonawcą) oraz zgodę czynną dorozumianą
(każde zachowanie wyrażające wolę w sposób
dostateczny, np. tolerowanie wykonywania robót
budowlanych przez podwykonawcę). W zależności
od konkretnej formy wyrażenia przez inwestora
zgody na zawarcie umowy z podwykonawcą przyjmowane były różne warunki, których
spełnienie doprowadzało do powstania solidarnej
odpowiedzialności
inwestora
za
zapłatę
wynagrodzenia podwykonawcy. W praktyce obrotu
bardziej liberalne kryteria przyjmowane w
przypadku zgody wyrażonej wprost (tj. brak
konieczności wiedzy o istotnych postanowieniach
umowy zawartej z podwykonawcą) zaczęły być
przyjmowane
również
w
przypadku
zgody
dorozumianej, co wzbudziło wątpliwości sądu
formułującego pytanie prawne we wskazanej
sprawie. Ostatecznie Sąd Najwyższy uznał, że w
przypadku zgody wyrażonej w sposób dorozumiany
do
powstania
solidarnej
odpowiedzialności
inwestora za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy
konieczne jest umożliwienie mu zapoznanie się z
istotnymi postanowieniami zawartej umowy. Wśród
istotnych postanowień takiej umowy należy
wymienić w szczególności te zapisy, które decydują
o
wysokości
wynagrodzenia
należnego
podwykonawcy.
Powołana wyżej uchwała może mieć istotne
znaczenie z punktu widzenia praktyki obrotu, lecz
nie eliminuje wszystkich zagrożeń istniejących po
stronie inwestora wynikających z wykonywania
robót budowlanych przez podwykonawców. Należy
pamiętać, że dla przyjęcia istnienia dorozumianej
zgody po stronie inwestora wystarczające jest
wykazanie, że inwestor miał wiedzę o istotnych
postanowieniach zawartej umowy, przy czym
wiedza ta może pochodzić z dowolnego źródła i być
pozyskana zarówno przed jak i po zawarciu umowy.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Skarbowców 23a
53-125 Wrocław
Tel. +48 71 780-3100
Fax +48 71 780-3101
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie
przedstawienie streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie
powinny stanowić podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane
jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców
prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.