Jawność ksiąg wieczystych ma istotne znaczenie dla pewności obrotu nieruchomościami. Mimo to, dotychczas przepisy ustawowe nie wspierały realizacji tej zasady w sposób adekwatny do możliwości technicznych i potrzeb społeczeństwa.
Zmiany w tym zakresie wprowadza Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. 2013, poz. 941), która wejdzie w życie z dniem 1 grudnia 2013 r. Ustawa ta stanowi kolejny etap realizacji przedsięwzięcia „Wprowadzenie e-usług w zakresie ksiąg wieczystych”, będącego częścią projektu „Wprowadzenie e-usług w resorcie sprawiedliwości”.
Ustawa nowelizacyjna przede wszystkim zapewnia powszechny dostęp do ksiąg wieczystych za pośrednictwem Internetu, polegający na możliwości bezpłatnego przeglądania treści konkretnej księgi po podaniu jej numeru. Innymi słowy, każda osoba znająca numer konkretnej księgi wieczystej może zapoznać się z jej treścią nie odchodząc od ekranu swojego komputera.
Na mocy ustawy nowelizacyjnej został także rozszerzony katalog dokumentów wydawanych przez Centralną Informację Ksiąg Wieczystych. Od grudnia, obok obecnie występujących w obrocie odpisów ksiąg wieczystych i zaświadczeń o zamknięciu księgi wieczystej, wnioskodawca będzie mógł uzyskać konkretne potrzebne mu informacje w postaci wyciągu ze wskazanego działu księgi wieczystej. Natomiast do tej pory, możliwe było jedynie otrzymanie odpisu zawierającego wszystkie dane wpisane do księgi wieczystej.
Zostały także poszerzone kompetencje Centralnej Informacji o przyjmowanie za pośrednictwem Internetu wniosków o wydanie odpisu księgi wieczystej, wyciągu z księgi wieczystej lub zaświadczenia o zamknięciu takiej księgi. Wniosek taki może zawierać żądanie osobistego odbioru dokumentu w ekspozyturze Centralnej Informacji, bądź żądanie dostarczenia dokumentów za pośrednictwem operatora pocztowego na wskazany przez wnioskodawcę adres albo też żądanie samodzielnego wydrukowania przez wnioskodawcę dokumentu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Taki samodzielnie wydrukowany dokument, będzie miał moc dokumentu wydanego przez sąd, jeżeli będzie posiadał cechy umożliwiające jego weryfikację z danymi zawartymi w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych. W ten sposób wnioskodawca będzie wygodnie i szybko uzyskiwał dokument, którym będzie mógł posłużyć się w obrocie prawnym. Na marginesie warto wspomnieć, że podobne rozwiązanie zostało wcześniej z sukcesem wprowadzone dla odpisów z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
Dzięki nowelizacji, która wprowadza rozwiązania umożliwiające wyszukiwanie ksiąg wieczystych według zdefiniowanego kryterium, ułatwiona zostanie egzekucja z nieruchomości. Przykładowo, komornik będzie miał możliwość szybkiego wyszukania wszystkich ksiąg wieczystych nieruchomości należących do danego właściciela. Do swobodnego (tzn. wielokrotnego i nieograniczonego w czasie) wyszukiwania elektronicznych ksiąg wieczystych, po uzyskaniu zgody Ministra Sprawiedliwości, będą uprawni: Policja, organy kontroli skarbowej, organy podatkowe, NIK, ZUS, sądy, prokuratura, komornicy sądowi, notariusze i Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa.
Podsumowując, należy stwierdzić, że omawiana nowelizacja niewątpliwie jest krokiem właściwym kierunku, gdyż gwarantuje powszechny, bezpłatny dostęp do przeglądania ksiąg wieczystych za pośrednictwem Internetu. Tym samym, wprowadzone zmiany ułatwią ustalenie majątku dłużnika oraz zwiększą efektywność egzekucji i bezpieczeństwo finansowe podmiotów gospodarczych.