W dniu 4 września 2018 r. weszły w życie przepisy zmieniające ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, które wprowadziły szereg istotnych zmian w kwestii ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. Nowelizacja zmieniła również dotychczasowe przepisy prawne dotyczące ochrony pracodawcy przed naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa przez pracowników. Nowelizacja stanowi implementację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem (Dz.Urz.UE.L Nr 157, str. 1) („Dyrektywa”).
Dyrektywa została uchwalona po blisko 5-letnim okresie prac prowadzonych przez organy Unii Europejskiej w celu harmonizacji przepisów dotyczących standardów ochrony informacji poufnych przedsiębiorstwa. W świetle założeń dyrektywy, nowe przepisy mają służyć ustanowieniu minimalnego standardu w zakresie zasad ochrony informacji poufnych przedsiębiorstwa jako narzędzia zarządzania konkurencyjnością oraz innowacyjnością.
Najistotniejszą zmianą wynikającą z implementacji Dyrektywy jest nowe brzmienie przepisu art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, który definiuje pojęcie „tajemnicy przedsiębiorstwa”.
Nowe przepisy rozszerzyły to pojęcie w stosunku do poprzednio obowiązującej regulacji. Stosowanie do nowego brzmienia art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: „przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności”. Definicja ta w całości odzwierciedla treść art. 2 pkt 1 Dyrektywy.
W wyniku nowelizacji ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji całkowicie zmieniono również przepis art. 11 ust. 2, który w poprzednim stanie prawnym wprost przewidywał odpowiedzialność pracownika za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, a pracownik zobowiązany był do utrzymania w tajemnicy informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa swojego pracodawcy przez okres trzech lat od daty ustania stosunku pracy łączącego go z pracodawcą. Intencją ustawodawcy w usunięciu tego przepisu – zgodnie z uzasadnieniem projektu nowelizacji – było usunięcie ograniczeń czasowych ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa ze względu na to, że powyższy trzyletni okres uznawano za zbyt krótki na potrzeby zagwarantowania przedsiębiorcom pełnej ochrony.
Jak wskazano również w uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, usunięcie ograniczenia czasowego ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa wynika również z faktu, że Dyrektywa nie wprowadza jakichkolwiek ograniczeń czasowych oraz podmiotowych ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa.
Zgodnie z częścią poglądów doktryny oraz praktyki powyższa zmiana art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji spowodowała jednak skutek odwrotny od zamierzonego przez ustawodawcę, gdyż usunęła jedyny przepis z ustawy, który wprost przewidywał odpowiedzialność pracowników za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa. Należy podkreślić, że w obecnym stanie prawnym co do zasady podmiotem odpowiedzialnym z tytułu popełnionego czynu nieuczciwej konkurencji mógł być jedynie przedsiębiorca. Dotychczasowa treść art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wyraźnie rozszerzała zakres stosowania ustawy na pracowników (przez okres trzech lat). Część komentatorów uważa, iż wbrew intencjom ustawodawcy zmiana art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji doprowadziła do sytuacji, w której w obecnym stanie prawnym odpowiedzialność pracowników za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa jest całkowicie wyłączona.
Wydaje się jednak, że taka interpretacja jest zbyt daleko idąca oraz pozostaje w sprzeczności z intencją ustawodawcy europejskiego oraz z wyraźnymi przepisami Dyrektywy, która nie wprowadza żadnych ograniczeń podmiotowych odpowiedzialności za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa. Stosownie do art. 2 pkt 3 Dyrektywy „sprawcą naruszenia” tajemnicy przedsiębiorstwa jest „każda osoba fizyczna lub prawna, która bezprawnie pozyskała, wykorzystała lub ujawniła tajemnicę przedsiębiorstwa”.
Powyższa rozbieżność pomiędzy treścią przepisów krajowych a wyraźną regulacją Dyrektywy wynika z błędu legislacyjnego, który powinien zostać naprawiony w drodze kolejnej nowelizacji ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w taki sposób, aby usunąć wątpliwości co do odpowiedzialności pracowników za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa pracodawcy. W konsekwencji, uznając, że nowe przepisy dotyczą również pracowników przyjmuje się, że w obecnym stanie prawnym pracownik ma bezterminowy obowiązek zachowania poufności informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa swojego pracodawcy.
W związku z powyższymi wątpliwościami szczególnie istotne jest, aby przedsiębiorca zagwarantował ochronę swoich informacji mających dla niego szczególną wartość gospodarczą w drodze kontraktowej poprzez zawarcie z pracownikami umów o zachowanie poufności. Co więcej, pracodawca powinien rozważyć zmianę obecnie obowiązujących umów poprzez wprowadzenie bezterminowego obowiązku (zamiast trzyletniego) zachowania poufności tajemnicy przedsiębiorstwa pracodawcy.
Nowelizacja ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wprowadziła również ochronę prawną sygnalisty. Zgodnie z nowym przepisem art. 11 ust. 8 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:
ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, gdy nastąpiło w czterech szczegółowo określonych przypadkach, tj.:
- w celu ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem,
- w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi,
- w celu ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, działania z naruszeniem prawa dla ochrony interesu publicznego, lub
- gdy ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa wobec przedstawicieli pracowników w związku z pełnieniem przez nich funkcji na podstawie przepisów prawa było niezbędne dla prawidłowego wykonywania tych funkcji.
W przypadku wykazania przez pracownika, że naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa nastąpiło w wyżej wskazanych przypadkach, pracownik ten nie będzie ponosił odpowiedzialności za popełnienie czynu nieuczciwej konkurencji.