Artykuły

NOWELIZACJA PRAWA BUDOWLANEGO

Szeroko komentowana nowelizacja Prawa Budowlanego, nad którą pracuje Ministerstwo Rozwoju i Technologii ma w większości wejść w życie w 2023 roku. Istotne zmiany przepisów wprowadzają między innymi możliwość budowy mieszkalnych budynków jednorodzinnych o dowolnej powierzchni zabudowy bez wymogu występowania o pozwolenie na budowę, a także poszerzenie katalogu przedsięwzięć, które będą wymagały wyłącznie zgłoszenia właściwym organom bez konieczności uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę. Ważną kwestią dla inwestorów będzie stopniowo wprowadzana cyfryzacja etapów procesu inwestycyjno-budowlanego, która powinna poskutkować jego przyspieszeniem i ułatwieniem.

Budowa domu bez pozwolenia na budowę

Jedna z najważniejszych zmian w ustawie obejmuje nowe przepisy umożliwiające budowę domu jednorodzinnego o dowolnej powierzchni zabudowy bez konieczności występowania o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Przy budowie domu konieczne będzie wyłącznie zgłoszenie budowy na podstawie projektu architektoniczno-budowlanego oraz zaangażowanie w przedsięwzięcie kierownika budowy, który następnie zobowiązany będzie do potwierdzenia gotowości budynku do zamieszkania. Jedyne ograniczenie istniejące przy budowie dotyczyć ma wysokości domu, który może posiadać maksymalnie dwie kondygnacje, a jego przeznaczenie ma służyć zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora.

Budowa inwestycji na podstawie zgłoszenia

Projektodawcy zaproponowali rozszerzony katalog przedsięwzięć, które podobnie do domów jednorodzinnych nie będą wymagały występowania o pozwolenie na budowę, a jedynie zgłoszenia odpowiednim organom. Do takich inwestycji należeć mają między innymi części budowlane wolno stojącej elektrowni wiatrowej o wysokości od 3 m do 12 m i o mocy nie przekraczającej 50 kW oraz odległości umiejscowienia od granicy działki nie mniejszej niż jej całkowita wysokość. Tego typu budowa będzie wymagała tylko sporządzenia planu sytuacyjnego i projektu architektoniczno-budowlanego, a na etapie rozpoczęcia robót budowlanych niezbędne będzie przygotowanie projektu technicznego oraz zapewnienie udziału w procesie kierownika budowy. Co istotne, całkowicie zwolnione z uzyskania pozwolenia na budowę, a nawet zgłoszenia, mają być wolno stojące elektrownie wiatrowe o wysokości sięgającej do 3 m.

Likwidacja obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie

Nowelizacja przewiduje nie tylko ograniczenie obowiązku uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę, ale również pozyskiwania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. Inwestycje mają zostać oddawane do użytkowania jedynie na podstawie zawiadomienia o zakończeniu budowy. Wedle nowych przepisów pozwolenie na użytkowanie wymagane będzie wyłącznie gdy przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych, a także w sytuacji gdy inwestor dobrowolnie o to wystąpi.

Kary za nieterminowe wydawanie decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę

Na mocy omawianych zmian powstanie uprawnienie do nakładania na organ kar za nieterminowe wydawanie decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę. Równocześnie proponuje się doprecyzowanie przepisów dotyczących rejestrów wniosków o pozwolenie na budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę, tak aby rejestry obejmowały także wnioski o pozwoleniu na rozbiórkę i decyzje o pozwoleniu na rozbiórkę, ponieważ tylko na podstawie rejestru wniosków i decyzji możliwa jest weryfikacja terminowości wydawania pozwoleń i ewentualnego nałożenia kary za przekroczenie terminów.

Baza Projektów Budowlanych

Nowe regulacje przewidują utworzenie Bazy Projektów Budowlanych, która za cel stawiać ma uproszczenie organom nadzoru budowlanego oraz organom administracji architektoniczno-budowlanej dostępu do projektów budowlanych sporządzonych w postaci elektronicznej. Inwestor do złożenia wniosku, zgłoszenia czy zawiadomienia nie będzie musiał załączać projektu budowlanego, ponieważ każdy projekt uzyska indywidualny numer w przedmiotowej bazie, w związku z czym podanie organowi właściwego numeru zniweluje potrzebę dołączania do pism dodatkowo projektu budowlanego. Takie rozwiązanie ma przyspieszyć działania organów uczestniczących w procesie budowlanym, ale również dostosowywać proces budowlany do dostępnych cyfrowych technologii.

Elektroniczny Dziennik Budowy

W zakresie zintensyfikowanych działań cyfryzacji procesu budowlanego kolejnym znaczącym rozwiązaniem może okazać się umożliwienie prowadzenia dziennika budowy w formie elektronicznej. Inwestor jest uprawniony do wyboru między elektroniczną a tradycyjną – papierową formą dziennika budowy, natomiast warto wiedzieć, że papierowa forma dostępna będzie tylko do 2030 roku. Po tym terminie dziennik budowy będzie mógł być prowadzony jedynie w systemie elektronicznym. Każdy etap procesu budowlanego winien być rejestrowany w sposób elektroniczny, a odpowiedzialność za udostępnienie dziennika wszystkim zaangażowanym w przebieg prowadzonego przedsięwzięcia budowlanego będzie spoczywała na inwestorze.

Elektroniczny Centralny Rejestr osób posiadających uprawnienia budowlane

Przepisy wprowadziły innowacyjną metodę prowadzenia rejestru, która również ma służyć digitalizacji procesu przy realizowaniu projektów budowalnych, a mianowicie od dnia 1 sierpnia 2022 roku wdrożony został Elektroniczny Centralny Rejestr osób posiadających uprawnienia budowlane i zastąpił dotychczas funkcjonujący Centralny Rejestr osób posiadających uprawnienia budowlane oraz rejestr ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie. System e-CRUB umożliwia inwestorom, mającym zamiar zaangażować daną osobę w proces inwestycyjno-budowlany sprawdzenie kwalifikacji i uprawnień, choć warto zaznaczyć, że oprogramowanie jest dostępne do korzystania i weryfikacji uprawnień osób dla wszelkich podmiotów biorących udział w prowadzeniu przedsięwzięcia budowlanego.

Elektroniczna Książka Obiektu Budowlanego

Dnia 1 stycznia 2023 roku weszły w życie przepisy regulujące Elektroniczną Książkę Obiektu Budowlanego, która ma być prowadzona w formie aplikacji przez każdego właściciela lub zarządcę budynku. W systemie powinny być dokonywane wpisy w zakresie wszelkich informacji o obiekcie budowlanym takich jak dane o właścicielach i zarządcach, o przeprowadzonych kontrolach, o ekspertyzach i opiniach technicznych dotyczących obiektu budowlanego, o katastrofach budowlanych, a także o decyzjach, postanowieniach, zaświadczeniach i wszystkich innych dokumentach wydanych przez organy. Właściciel lub zarządca obiektu mają możliwość do dnia 31 grudnia 2023 r. założenia książki obiektu budowlanego w formie papierowej, natomiast do dnia 31 grudnia 2026 roku będzie musiała zostać założona elektronicznie w systemie c-KOB.

Podsumowanie

Powyższa charakterystyka nowelizowanych przepisów w znacznej części odnosi się do pogłębiającej się cyfryzacji procesu inwestycyjno-budowlanego, której podstawowym założeniem ma być odciążenie inwestorów oraz organów poprzez skrócenie formalnej procedury uzyskania wszelkich decyzji dotyczących budowy obiektów. Z drugiej strony wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych często wiąże się z koniecznością odpowiedniego przeszkolenia pracowników realizujących zadania organów, a także z zaadaptowaniem inwestorów do postępujących regulacji. Przystosowanie uczestników procesu inwestycyjno-budowlanego może okazać się czasochłonne, w związku z czym efektywność znowelizowanych przepisów będzie możliwa do oceny na przestrzeni najbliższych lat.

Sonia Dworak, aplikantka adwokacka
Artykuł opublikowany w PMR Construction Insight: Poland, Nr 2 (263), luty 2023