W dniu 8 lutego 2013 r. sejm uchwalił nową ustawę
o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Jak
wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy ma ona
na celu zwalczanie pogłębiającego się problemu
zatorów
płatniczych
przez
wprowadzenie
instrumentów
usprawniających
regulowanie
należności w transakcjach między przedsiębiorcami
oraz między przedsiębiorcami a organami
publicznymi. W konsekwencji jej uchwalenie ma
wpłynąć na poprawę bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Jest to niewątpliwie dobra
informacja dla przedsiębiorców borykających się z
opornymi kontrahentami, regulującymi należności
długo po umówionych terminach, co ma negatywny
wpływ na płynność finansową i rentowność
przedsiębiorstw.
Konieczność przyjęcia nowej ustawy powstała w
związku z obowiązkiem implementacji do krajowego
systemu prawnego nowej dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego
2011 r., w sprawie zwalczania opóźnień w
płatnościach w transakcjach handlowych, która
zastąpiła poprzednio obowiązującą dyrektywę
Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/35/WE z
dnia 29 czerwca 2000 r., wdrożoną do polskiego
systemu prawnego ustawą z dnia 12 czerwca 2003 r.
o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.
U. Nr 139, poz. 1323, ze zm.).
Dotychczas obowiązująca ustawa o terminach
zapłaty w transakcjach handlowych okazała się zbyt
mało restrykcyjna. Dlatego nowa ustawa przewiduje
szereg rozwiązań wspomagających zmniejszanie
opóźnień
w
zapłacie
należności
oraz
dyscyplinowanie stron do stosowania krótkich
terminów zapłaty.
Po pierwsze należy zauważyć, że nowa ustawa
przewiduje szerszy zakres podmiotowy w stosunku
do dotychczas obowiązującej. Nowe przepisy obok
m.in. przedsiębiorców, podmiotów prowadzących
działalność gospodarczą, osób wykonujących wolne
zawody,
oddziałów
i
przedstawicielstw
przedsiębiorców zagranicznych oraz podmiotów
zobowiązanych do stosowania ustawy Prawo
zamówień
publicznych,
obejmą
również
przedsiębiorców z państw członkowskich UE oraz
państw członkowskich EFTA – stron umowy o
Europejskim
Obszarze
Gospodarczym
lub
Konfederacji Szwajcarskiej. Nowa ustawa, podobnie
jak dotychczasowa, nie obejmie swoim zakresem
konsumentów.
Druga ważna zmiana dotyczy modyfikacji zasad
ustalania terminów i sposobu naliczania odsetek.
Dotychczas wierzyciele posiadali ustawowe prawo
do żądania odsetek ustawowych, w sytuacji, gdy
strony w umowie przewidziały termin zapłaty
dłuższy niż 30 dni, za okres począwszy od 31 dnia
po spełnieniu świadczenia niepieniężnego przez
wierzyciela i doręczeniu dłużnikowi faktury lub rachunku – do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia
wymagalności świadczenia pieniężnego (tzw. opłata
za kredyt kupiecki). Prawo do żądania odsetek za
powyższy okres dotyczyło także sytuacji, w których
strony nie ustaliły w umowie terminu zapłaty. Nowa
ustawa zachowuje powyższe uprawnienia, jednakże
wyłącza stosowanie tego pierwszego wobec
dłużników będących podmiotami leczniczymi.
Następnie należy wskazać, że nowa ustawa
wprowadzi zasadę, według której termin zapłaty
określony w umowie explicite nie może przekraczać
60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi
faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę
towaru lub wykonanie usługi. Jednakże strony będą
mogły ustalić inny termin pod warunkiem, że
ustalenie to nie będzie sprzeczne ze społeczno-
gospodarczym celem umowy lub zasadami
współżycia społecznego oraz będzie obiektywnie
uzasadnione, biorąc pod uwagę właściwość towaru
lub usługi. W przypadku niespełnienia powyższych
przesłanek ustalenie terminu dłuższego niż 60 dni
traktowane będzie jako zwłoka w zapłacie, a
wierzycielowi będą przysługiwać odsetki za zwłokę
w wysokości określonej na podstawie ustawy
Ordynacja podatkowa (w marcu 2013 r. – 11,5%),
chyba że strony ustalą wyższe odsetki (oraz o ile
oczywiście wierzyciel dopełni swych zobowiązań
umownych i ustawowych).
Według nowej ustawy w przypadku transakcji
między przedsiębiorcami a podmiotami publicznymi
termin zapłaty nie będzie mógł być dłuższy niż 30
dni, a w przypadku umów z podmiotami leczniczymi
– 60 dni. Możliwe jednak będzie wydłużenie
trzydziestodniowego terminu maksymalnie do 60
dni, jeśli będzie to obiektywnie uzasadnione
właściwością lub szczególnymi elementami umowy.
Po tym terminie wierzycielowi będą przysługiwać
odsetki za zwłokę.
Nowa ustawa przewiduje także możliwość ustalenia
maksymalnie trzydziestodniowego terminu na
zbadanie zgodności towaru lub usługi z umową oraz
ryczałtową, stałą kwotę rekompensaty za koszty
dochodzenia należności wynikających z nowej
ustawy, od dłużnika na rzecz wierzyciela, o
równowartości 40 euro, wyrażoną w złotych.
Co ważne, dochodzenie roszczeń wynikających z
nowej ustawy ma odbywać się w postępowaniu
nakazowym, co może znacznie skrócić czas
dochodzenia roszczeń i zmniejszyć koszty
postępowania.
Nowa ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od
dnia jej ogłoszenia. Należy podkreślić, że przepisy
ustawy nie będą stosowane do umów zawartych
przed datą jej wejścia w życie.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Św. Mikołaja 7
50-125 Wrocław
Tel. +48 71 337-6700
Fax +48 71 337-6701
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie przedstawienie
streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie powinny stanowić podstawy do
podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują
szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy
prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.