„Jedną z kluczowych cech przyjaznego przedsiębiorczości systemu ekonomicznego jest stabilność i przewidywalność systemu prawnego. Przepisy i regulacje prawne tworzą systemowe ramy m.in. prowadzenia działalności gospodarczej, określają zasady postępowania zarówno między przedsiębiorcami, jak też między firmami a instytucjami publicznymi, w tym także aparatem skarbowym.
Oczywiste jest, że prowadzenie działalności gospodarczej zawsze wiąże się z ryzykiem, a rolą przepisów prawa jest m.in. jasne określanie reguł gry rynkowej i minimalizowanie ryzyka tam, gdzie to możliwe.”
Powyższe tezy zostały wyrażone w interpelacji poselskiej nr 31350 złożonej przez Panią posłankę Aldonę Młyńczak do Ministra Finansów w dniu 20 maja 2019 r. Wspomniana interpelacja była konsekwencją postępowania podatkowego, które zakończyło się wydaniem przez organy skarbowe decyzji nakazującej podatnikowi zwrot otrzymanego przez niego kilka lat wcześniej podatku VAT, w kwocie wynoszącej kilka milionów złotych w sytuacji, w której podatnik ten dysponował wydaną kilka lat wcześniej interpretacją podatkową potwierdzającą prawo podatnika do otrzymania powyższej kwoty.
Pani posłanka Aldona Młyńczak zaniepokojona naruszeniem przez organy skarbowe powołanych wyżej kluczowych dla rynku zasad pewności obrotu gospodarczego postanowiła zapytać Ministra Finansów między innymi o to, jakie działania podejmie Ministerstwo Finansów, aby zapewnić większą spójność i konsekwencję w rozstrzygnięciach ujętych w interpretacjach podatkowych.
Zapoznając się zarówno z ww. interpelacją, a także z medialnymi opisami ww. sprawy podatkowej, powstaje pytanie, czy w obecnym stanie prawnym indywidualne interpretacje podatkowe w ogóle chronią podatników?
Czy mając na uwadze powyższe negatywne doświadczenia wspomnianego podatnika z organami skarbowymi warto jeszcze w obecnym stanie prawnym ubiegać się o indywidualne interpretacje podatkowe i szukać „zabezpieczenia” swoich racji w takiej formie?
Aby odpowiedzieć na powyższe pytanie, należy przede wszystkim ustalić, jaki w obecnym systemie prawnym jest zakres ochrony podatnika wynikający z otrzymania interpretacji indywidualnej, w tym, kiedy taka interpretacja chroni przed zapłatą podatku.
Zgodnie z art. 14k, art. 14l oraz art. 14m Ordynacji podatkowej ochrona wynikająca z otrzymanej interpretacji obejmuje nie tylko brak odsetek i odpowiedzialności za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, ale też może ochronić podatnika przed zapłatą podatku.
Podkreślić należy, że powyższa zasada będzie miała zastosowanie w przypadku otrzymania przez podatnika interpretacji, która będzie dotyczyła stanu faktycznego, który ma się dopiero wydarzyć.
W sytuacji, w której pytanie postanowione we wniosku o wydanie interpretacji będzie dotyczyło stanu faktycznego, który już się wydarzył, funkcje ochronne interpretacji są mniejsze.
W takim przypadku zastosowanie się do interpretacji uchroni podatnika przed zapłatą odsetek i odpowiedzialnością karno-skarbową, jednakże taka interpretacja nie uchroni podatnika przed zapłatą podatku.
Niezależnie od dosłownego brzmienia przywołanych wyżej przepisów odnieść można wrażenie, że interpretacje podatkowe tracą swoją ochronną funkcję.
Do takiego przekonania podatników doprowadza praktyka samych organów skarbowych.
W czasie prowadzonych postępowań podatkowych, czy też kontrolnych organy skarbowe coraz częściej uznają, że przedstawiony przez kontrolowanych podatników we wnioskach o wydanie interpretacji stan faktyczny okazuje się niezgodny ze stanem, który organy ustalają następnie na potrzeby prowadzonych postępowań.
Prowadzi to do tego, że organy skarbowe kwestionują posiadane przez podatników indywidualne interpretacje i nie uznają zawartych w nich stanowisk, przez co posiadane przez podatników interpretacje tracą swój „ochronny” charakter.
Z pewną „pomocą” dla posiadaczy interpretacji przyszedł Naczelny Sąd Administracyjny.
W wyroku z dnia 28 stycznia 2019 r. w sprawie I FSK 293/17 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził między innymi, że organy skarbowe nie mogą wydawać interpretacji na podstawie opisu sytuacji, który uznają za wystarczający do tego, aby zająć stanowisko, a następnie kwestionować ten opis jako niezgodny z rzeczywistością, w oparciu o elementy niemające istotnego znaczenia dla sprawy.
Ponadto, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, „wyrażona w art. 14k § 1 Ordynacji podatkowej zasada nieszkodzenia, jako mająca swoje źródło w konstytucyjnej zasadzie zaufania do organu, realizuje gwarancyjny charakter interpretacji podatkowych. Odstępstwo od zasady z art. 14k § 1 Ordynacji podatkowej powinno być zatem wyjątkiem a nie regułą. W każdym innym przypadku narusza to zasadę pewności co do stosowania prawa.”
Pomimo przedstawionych powyżej, ocenianych jako niesłuszne, praktyk organów skarbowych odpowiedź na pytanie: „Czy indywidualna interpretacja podatkowa chroni podatnika?” musi być twierdząca.
Podatnikowi będzie o wiele łatwiej obronić się przed nadmiernym fiskalizmem mając możliwość powołania się na otrzymaną interpretację podatkową, a przede wszystkim, mając możliwość odwołania się – w oparciu o taką interpretację – do zasady pewności co do stosowania prawa, która to zasada pełni ochronne funkcje w czasie prowadzonego postępowania karno-skarbowego.
W kolejnych publikacjach przedstawimy przykłady i omówimy zarówno stany faktyczne, jak i przykłady interpretacji z zakresu opodatkowania obrotu nieruchomościami, które potwierdzą zaprezentowaną powyżej tezę, iż wskazanym jest występowanie przez podatników z wnioskiem o wydanie indywidulanej interpretacji podatkowej.