Prowadząc działalność gospodarczą nie sposób
uniknąć sytuacji spornych, które angażują czas,
pieniądze, a także mogą wpłynąć na utratę dobrego
wizerunku przez przedsiębiorcę. Niestety, ale
polskiemu wymiarowi sprawiedliwości daleko do
osiągnięcia
zadowalającej
efektywności
w
rozwiązywaniu takich problemów, czego dowodem
może być zajęcie przez Polskę dopiero 97 miejsca
spośród 142 państw w raporcie Światowego Forum
Ekonomicznego „The Global Competitiveness
Report 2011-2012”. Z tego względu należy zwrócić
uwagę na tzw. ADRy (Alternative Dispute
Resolutions),
czyli
alternatywne
metody
rozstrzygania sporów.
Dwiema podstawowymi, alternatywnymi wobec
postępowania przed sądem powszechnym, metodami
rozstrzygania sporów są mediacja oraz arbitraż. Obie
instytucje zostały uregulowane w Kodeksie
postępowania cywilnego.
Podstawową różnicą pomiędzy mediacją a
arbitrażem jest sposób znalezienia rozwiązania
problemu. Podczas mediacji strony szukają
konsensusu z udziałem mediatora, który jednak nie
posiada kompetencji władczych i nie rozstrzyga
sporu. Jego zadaniem jest ułatwienie stronom osiągnięcia porozumienia i doprowadzenie do
zawarcia ugody. Natomiast w arbitrażu strony
przekazują sprawę do sądu arbitrażowego, gdzie
niezależny arbiter wydaje rozstrzygnięcie przyznając
rację jednej ze stron.
Pierwsza z wymienionych metod, czyli mediacja,
może być przeprowadzana w każdym przypadku,
gdy możliwe jest zawarcie ugody. Zatem wszelkie
spory, gdzie stroną jest przedsiębiorca, dotyczące np.
zapłaty należności, roszczeń wspólników czy
ustalenia odszkodowania, można rozwiązać za
pomocą mediacji. Do jej głównych cech należy
zaliczyć dobrowolność jej rozpoczęcia oraz
możliwość wycofania się w każdym momencie.
Decyzja co do prowadzenia mediacji spoczywa tylko
i wyłącznie na zainteresowanych stronach i to tylko
od nich zależy, jak szybko dojdzie do wypracowania
satysfakcjonującego porozumienia.
Podczas mediacji wymagana jest obecność
neutralnego mediatora, którego działania mają na
celu umożliwienie zawarcia ugody. Co ważne,
mediator jest zobowiązany do zachowania poufności,
chyba że strony zwolnią go z tego obowiązku.
Dlatego też przedsiębiorca nie powinien obawiać się
wyjawienia informacji istotnych z jego punktu
widzenia. Warto także wspomnieć, że mediacja jest
zdecydowanie
mniej
sformalizowana
niż
postępowanie sądowe. Strony mogą dowolnie ustalić
miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, co
niewątpliwie wpływa na szybkość tej metody, a tym
samym na znaczne zmniejszeniu kosztów względem
standardowego
postępowania.
Oprócz
tego,
znalezienie wspólnego rozwiązania wypracowanego
w wyniku transparentnych rozmów oraz w miłej
atmosferze, pozwala nie tylko na wygaszenie
konfliktu, ale sprzyja także dalszej współpracy.
Arbitrażowi można przypisać podobne zalety jak
mediacji tj.: z reguły szybsze rozstrzygnięcie sporu,
gwarancję zachowania tajemnicy handlowej,
dostosowanie postępowania do potrzeb stron czy
niższe koszty w relacji do postępowania przed sądem
powszechnym. Pamiętać jednak należy, że z
przystąpieniem do arbitrażu wiąże się poniesienie
określonych opłat. Ich wysokość zależy od wartości
przedmiotu sporu oraz sądu arbitrażowego, który ma
rozstrzygnąć daną sprawę. I tak, zgodnie z tabelą
opłat przy Sądzie Arbitrażowym przy Krajowej Izbie
Gospodarczej, arbitraż może okazać się mniej
opłacalny, gdy sprawa dotyczy niewielkiej sumy
pieniężnej. Także przy wielomilionowym sporze stosowna opłata może okazać się o wiele wyższa, niż
wynikająca z ustawy o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych, zgodnie, z którą opłata
stosunkowa nie może przekraczać kwoty 100 tysięcy
złoty. Niemniej jednak, w większości przypadków
arbitraż pozostanie atrakcyjny, albowiem podczas
zwykłego postępowania sądowego do jego kosztów
należy doliczyć również wydatki na opinie biegłych,
wynagrodzenie pełnomocników procesowych etc.,
co często stanowi główny ciężar finansowy, którego
wielkości nie można z góry przewidzieć.
Zdarza się, że mimo istnienia przesłanek dających
duże szanse na wygranie procesu sądowego, strona i
tak decyduje się na skorzystanie z jednej z
alternatywnych metod rozstrzygania sporów.
Wynika to z czystej kalkulacji, gdyż skorzystanie z
tych instytucji pozawala na zaoszczędzenie czasu,
pieniędzy i energii, która może zostać wykorzystana
w innym konstruktywnym celu.
Podsumowując, alternatywne metody rozstrzygania
sporów gospodarczych mają na tyle dużo zalet, iż
powinny być w każdym wypadku brane pod uwagę.
Jako przykład skuteczności ADRów warto
wspomnieć amerykańską sprawę Department of
Transportation v. City of Atlanta (President
Parkway), która trwała na drodze sądowej 9 lat i
trafiła nawet przed Sąd Najwyższy. Natomiast, gdy
do akcji wkroczyli mediatorzy, wystarczyło tylko 9
spotkań na rozwiązanie sporu. Przypadek ten jasno
pokazuje użyteczność i sens stosowania ADR-ów.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Skarbowców 23a
53-125 Wrocław
Tel. +48 71 780-3100
Fax +48 71 780-3101
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie
przedstawienie streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej
publikacji nie powinny stanowić podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też
być traktowane jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z
usług doradców prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.