Wola pozbawienia członkostwa jednego ze
wspólników spółki może pojawić się z różnych
powodów. Polski Kodeks Spółek Handlowych
dostarcza dwa podstawowe rozwiązania w takiej
sytuacji.
Pierwszy sposób to wyłączenie wspólnika przez sąd.
Warunkiem jest wystąpienie ważnych przyczyn. Z
żądaniem wystąpić muszą wszyscy pozostali
wspólnicy, a ich udziały muszą stanowić więcej niż
połowę kapitału zakładowego. Niemożliwe jest więc
takie wyłączenie w odniesieniu do wspólnika
większościowego. Ponadto, zawsze wymagana jest
jednomyślność pozostałych wspólników – wszyscy
muszą wystąpić z żądaniem wyłączenia. Umowa
spółki może modyfikować tę regułę i przyznawać
prawo żądania wyłączenia także mniejszej liczbie
wspólników, również wówczas jednak ich udziały
muszą stanowić więcej niż połowę kapitału
zakładowego a pozwani być powinni wszyscy
pozostali wspólnicy.
Głównym problemem związanym z tym sposobem
jest konieczność spełnienia wymogu „ważnych
przyczyn”. Jest to pojęcie nieostre, stąd budzi
wątpliwości interpretacyjne. Jakkolwiek w toku
obowiązywania ustawy, wypracowano katalog
okoliczności, których uznanie przez sąd za „ważne
przyczyny” jest prawdopodobne, to jednak należy
każdą sytuację skrupulatnie analizować jako
oddzielny przypadek i na tej podstawie rozstrzygać,
czy dane powody mogłyby zostać uznane za „ważne
przyczyny”. Od tego bowiem zależy, czy sąd
przychyli się do żądania wspólników i wyłączy
niepożądanego wspólnika, czy też to żądanie oddali
a wspólnik pozostanie w spółce.
Drugim sposobem na pozbawienie członkostwa
wspólnika spółki z o. o. jest przymusowe umorzenie
jego udziałów. Następuje ono bez zgody wspólnika,
którego udziały są umarzane. Konieczne jest jednak
zawarcie odpowiedniego zapisu w umowie spółki,
obejmującego także przesłanki i tryb umorzenia
przymusowego. Szczególnie ważne jest prawidłowe
określenie przesłanek. Muszą bowiem mieć one
charakter
konkretny
i
być
obiektywnie
weryfikowalne. Niewłaściwe ich określenie może
skutkować uznaniem tego za próbę obejścia prawa.
Istnieje spór, czy takie przesłanki mogą nawiązywać
do osoby wspólnika, jego winy czy niewłaściwego
postępowania. Stąd należy dokładnie analizować każdą sytuację i starannie dobierać przesłanki.
Przymusowe umorzenie udziału następuje w drodze
uchwały zgromadzenia wspólników, która musi
zawierać
podstawę
prawną,
wysokość
wynagrodzenia oraz uzasadnienie. Wynagrodzenie
to nie może być niższe od gwarantowanego w
ustawie.
Szczególnym rodzajem umorzenia przymusowego
jest umorzenie automatyczne, które następuje,
jeżeli umowa spółki stanowi, że udział ulega
umorzeniu w razie ziszczenia się określonego
zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzenia
wspólników. Wówczas zarząd powinien powziąć
niezwłocznie uchwałę o obniżeniu kapitału
zakładowego, chyba że umorzenie udziału
następuje z czystego zysku.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Skarbowców 23a
53-125 Wrocław
Tel. +48 71 780-3100
Fax +48 71 780-3101
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie
przedstawienie streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie
powinny stanowić podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane
jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców
prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.