Od wielu lat kwestia powoływania członków zarządu
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na czas
nieoznaczony budziła wątpliwości interpretacyjne
zarówno wśród sędziów, jaki i przedstawicieli
doktryny. Również Sąd Najwyższy nie wypracował
dotychczas jednolitej linii orzeczniczej w tym
przedmiocie. Dlatego z aprobatą należy przyjąć
wyrok Sądu Najwyższego wydany w dniu 4 marca
2015 r. w sprawie o sygnaturze akt IV CSK 340/14,
który jednoznacznie rozstrzygnął tę problematyczną
kwestię.
Moment wygaśnięcia mandatu członka zarządu
spółki z o.o. został wskazany przez ustawodawcę w
§1 art. 202 ustawy z dnia 15 września 2000 r.
kodeks spółek handlowych (dalej jako „k.s.h.”).
Zgodnie z poglądem części sędziów i przedstawicieli
doktryny, stosowanie wyrażonej w powyższym
przepisie reguły wygaśnięcia mandatu członka
zarządu z dniem odbycia zgromadzenia wspólników
zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za
pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji przez
członka zarządu, może zostać wyłączone przez
wspólników tylko w umowie spółki. Jak wskazał Sąd
Najwyższy w uchwale z dnia 21 lipca 2010 r.
wydanej w sprawie o sygnaturze akt III CZP 23/10
„oznacza to, że jeżeli umowa spółki nie stanowi
inaczej, mandat członka zarządu wygasa w terminie
przewidzianym w art. 202 §1 ksh także wtedy, gdy
według uchwały wspólników powołanie nastąpiło na
czas nieokreślony.”.
Natomiast zgodnie z poglądem przedstawionym
przez sędziów Sądu Najwyższego w wyroku z dnia
12 października 2011 r. wydanym w sprawie o
sygnaturze akt II CSK 29/11 „(…) w razie powołania
członka zarządu na czas nieoznaczony nie znajdują
zastosowania przepisy art. 202 §1-2 k.s.h., lecz §4
tego przepisu, co oznacza, że członek zarządu
powołany na czas nieoznaczony będzie pełnić swoją
funkcję tak długo, dopóki nie spełni się
którakolwiek z przesłanek wygaśnięcia mandatu w
nim określona, w szczególności zaś, dopóki nie
zostanie uchwałą wspólników odwołany.”.
Dwie, na pierwszy rzut oka odmienne, oceny
przedmiotowego zagadnienia przez Sąd Najwyższy
niewątpliwie
mogły
utrudniać
prawidłową
interpretację możliwość powołania członka zarządu
spółki z o.o. na czas nieoznaczony. Za sprawą
wyroku wydanego w dniu 4 marca 2014 r.
przedmiotowa kwestia nie powinna już budzić
wątpliwości natury interpretacyjnej. Zdaniem składu sędziowskiego orzekającego w sprawie IV
CSK 340/14 oba stanowiska prezentowane
dotychczas przez judykaturę nie wykluczają się
wzajemnie, istota tkwi bowiem w stanach
faktycznych spraw oraz w dychotomicznym podziale
wyrażającym się w tym, czy wola wspólników
powołania członka zarządu na czas nieokreślony
została jednoznacznie wyrażona w umowie spółki
czy nie.
Sędziowie wskazali, że wyrok wydany w sprawie II
CSK 29/11 dotyczył sytuacji, w której członek
zarządu został powołany na czas nieoznaczony w
umowie spółki a uchwała wydana w sprawie III CZP
23/10 obejmowała sytuację, w której w umowie
spółki nie zawarto postanowienia o powołaniu
członka zarządu na czas nieokreślony. Sędziowie
potwierdzili ponadto, że nic nie stoi na
przeszkodzie uregulowania w umowie spółki kwestii
wygaśnięcia mandatu członka zarządu w sposób
odmienny od tego wynikającego z §1 art. 202 ksh.
Zamieszczenie w umowie spółki postanowienia o
powołaniu członka zarządu na czas nieoznaczony
będzie jednoznaczne z wyłączeniem stosowania
zasady przewidzianej w tym przepisie a jego
mandat wygaśnie jedynie w razie zaistnienia
zdarzeń określonych w art. 202 §4 ksh.
Orzeczenie wydane w sprawie IV CSK 340/14
rozstrzygnęło również problematykę domniemania
długości kadencji członka zarządu spółki z o.o.
Zdaniem składu orzekającego w tej sprawie „(…) w
braku wyraźnej regulacji w umowie spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością, iż członkowie
zarządu są powoływani na czas nieoznaczony, przy
jednoczesnym braku wskazania, że są oni
powoływani na określoną tam kadencję (np. 3 lat),
przepis art. 202 §1 k.s.h. wprowadza domniemanie,
że kadencja członka zarządu trwa jeden rok.
Oznacza to, że zarządcy muszą, co roku poddać się
weryfikacji wspólników.”.
MILLER, CANFIELD,
W. BABICKI, A. CHEŁCHOWSKI I WSPÓLNICY SP.K.
ul. Batorego 28-32
81-366 Gdynia
Tel. +48 58 782-0050
Fax +48 58 782-0060
gdynia@pl.millercanfield.com
ul. Nowogrodzka 11
00-513 Warszawa
Tel. +48 22 447-4300
Fax +48 22 447-4301
warszawa@pl.millercanfield.com
ul. Skarbowców 23a
53-125 Wrocław
Tel. +48 71 780-3100
Fax +48 71 780-3101
wroclaw@pl.millercanfield.com
Zastrzeżenie: Niniejsza publikacja została przygotowana dla klientów i współpracowników kancelarii Miller Canfield. Ma ona na celu jedynie
przedstawienie streszczenia niektórych wydarzeń prawnych z wybranych dziedzin prawa. Z tego powodu informacje zawarte w niniejszej publikacji nie
powinny stanowić podstawy do podjęcia jakiejkolwiek decyzji dotyczącej określonego kierunku działania. Informacje te nie mogą też być traktowane
jako porada prawna ani nie zastępują szczegółowej opinii prawnej w konkretnej sprawie. W każdym przypadku należy skorzystać z usług doradców
prawnych w celu weryfikacji, czy odpowiednie przepisy prawa mają zastosowanie do określonej sytuacji.