ANTI-CRISIS SHIELD – FINANCIAL AID FOR ENTREPRENEURS
The Act amending the act on special solutions related to the prevention, counteraction and eradication of COVID-19 […], i.e so called anti-crisis shield, adopted by the Parliament on March 31, 2020, introduces a number of solutions for the period of deepening crisis caused by the epidemic. Below we present the main tools of the economic […]
ANTI-CRISIS SHIELD – SIGNIFICANT RELIEF / TAX FACILITIES
Below we present essential tax support instruments provided in the so called Anti-Crisis Shield Act,which are intended by the Polish government to provide support to entrepreneurs in the field of taxissues. In the face of the current situation, these proposals are perceived by many entrepreneurs as insufficient and do not meet many expectations that were […]
DRAFT OF NEW DEVELOPER ACT: EXTRA REQUIREMENTS FOR DEVELOPERS, HEIGHTENED PROTECTION FOR BUYERS
Draft of new Developer Act In December 2019, the new government included in its legislative agenda the amendment to the so-called Developer Act – the informal name under which the Act of 16 September 2011 on the protection of the rights of buyers of apartments and single-family houses is widely known – that the previous […]
CONSTRUCTION LAW AMENDMENT INCLUDING PROVISIONS ON LEGALIZING UNLAWFUL BUILDING WORKS
On 23 January 2020 – exactly a month after it was submitted to the Sejm, and eight days after its first reading – the lower house of Polish Parliament passed a government-sponsored package of changes to construction laws. The legislation, titled “Act Amending the Construction Law and Some Other Acts” (“Act”, “Amendment”), is now in […]
WARSAW CLOSE TO ADOPTING LANDCAPE ORDINANCE
Nearly five years ago, the Parliament of Poland enacted legislation – the Act of 24 April 2015 Amending the Act of 27 March 2003 on Spatial Planning and Management – that gave local authorities the power to adopt “landscape ordinances”, an unofficial term for legal acts that lay down the terms and conditions under which […]
CONVERSION OF PERPETUAL USUFRUCTS TO FREEHOLDS, ONE YEAR ON
On 20 July 2018, the Sejm enacted an “Act on the transformation of the right of perpetual usufruct of housing properties into freehold ownership” (henceforth “the Act”), which provided for the conversion of perpetual usufructs of housing properties to freeholds as of 1 January 2019. One year on is a good time to reflect on […]
OVERTIME PAY
Overtime work is regulated in Articles 151 to 1516 of the Labour Code. A precise definition of overtime is provided in Article 151(1): overtime work means work performed beyond the working time standards applicable to an employee as well as work performed beyond the extended daily working time schedule resulting from the working time system […]
LIMITS OF TRANSACTIONS SUBJECT TO TRANSFER PRICING DOCUMENTATION
In the period from 2016 to 2019, the transfer pricing regulations were changed on three separate occasions, including with respect to the limits of transactions subject to documentary obligations. Article 9a of the Corporate Income Tax Act (“CIT Act) in its wording binding until 31 December 2016, stated that the documentary obligation applied to transactions […]
MANDATORY REPORTING OF TAX SCHEMES
The obligation to introduce the Mandatory Disclosure Rules (MDR) results from Council Directive (EU) 2018/822 of 25 May 2018 (“Directive”). The Act introducing the obligation to report tax schemes (“Act”) has been in force since 1 January 2019 and, as such, has applied to tax schemes for which one of the events giving rise to […]
THE IMPLEMENTING ACT AND FIRST PENALTY IMPOSED – TWO IMPORTANT EVENTS ON THE ANNIVERSARY OF THE GDPR ENTRY INTO FORCE
As of 4 May 2019, the so called implementing act comes into force, amending the provisions of morethan 170 laws due to GDPR regulations. The Act introduces necessary regulations with almost a yeardelay, but this extra time allowed taking into consideration issues that have arisen at the application of the GDPR regulations in daily practice. […]
PROTECTION OF TRADE SECRETS AGAINST UNLAWFUL CONDUCT OF EMPLOYEES
The provisions amending the Act on Fair Trading, which introduced a number of significant changeswith regards to the issue of protecting trade secrets, came into force on 4 September 2018. The amendment also changed the existing legal regulations regarding the employer’s protection against infringement of trade secrets by employees. The amendment implements Directive (EU) 2016/943 […]
LIABILITY OF INTERMEDIARIES FOR INFRINGEMENT OF INTELLECTUAL PROPERTY RIGHTS
The first European Union regulation that imposes specific duties on indirect infringers of intellectual property rights is Article 8(3) of Directive 2001/29/EC of the European Parliament and of the Council of 22 May 2001 on copyright and related rights in the information society. This provision stipulates that Member States must ensure that rightsholders can apply […]
TAX RULINGS AND THEIR GUARANTEE FUNCTION
Taking into consideration discrepancies in the interpretation and application of tax law provisions, taxpayers may seek official rulings regarding the interpretation of these provisions. There are two types of tax rulings: general and individual. A general ruling is a letter from the Minister of Finance containing an interpretation of tax law provisions in the context […]
SUBMITTING FINANCIAL STATEMENTS TO THE NATIONAL COURT REGISTER
Last year, Polish authorities initiated the process of digitalizing financial statement submission proceedings. New formal requirements in this regard concerning both (1) the preparation of financial statements for 2018, and (2) the signing of financial statements drafted after October 1, 2018 (and other related documents) with a certified electronic signature or ePUAP trusted profile, were […]
CHANGES IN THE COMMERCIAL COMPANIES CODE OF 2019 WITH RESPECT TO CAPITAL COMPANIES
New regulations regarding capital companies, being part of the so-called small and medium-sized enterprises package (SME package), have been in force since 1 March 2019. The SME package introduced changes in tax law, labour law, and the commercial companies code that are to provide simplifications for entrepreneurs – as results from the title of the Act […]
EMPLOYEE MONITORING – VIDEO MONITORING IN A WORKPLACE, EMPLOYEE ELECTRONIC MAIL MONITORING AND OTHER FORMS OF EMPLOYEE MONITORING
The use of technology in broadly defined employee activity control is nothing new. However, the legislation regulating the issues of employee monitoring has been in effect for a relatively short period, i.e., since 25 May 2018. Subsequent changes to these regulations were introduced by the Act of 21 February 2019 on amending certain acts in […]
2019 EMPLOYEE DOCUMENTATION
Since 2019, new regulations regarding both the method and the period of storing employee documentation have been in force. At the outset, it should be mentioned that employee documentation should be construed as: Employee personal files, consisting of four parts: A: Statements or documents regarding personal data collected in connection with job applications, as well […]
TERMINATION OF CONTRACT OF EMPLOYMENT WITHOUT NOTICE
Termination of a contract of employment by the employer without notice is regulated under Articles 52 and 53 of the Labour Code. The grounds for termination set forth under Article 52 are relied on more often – this is what is commonly referred to as disciplinary dismissal. While the term is colloquial and the Labour […]
HOW TO REMOVE A SHAREHOLDER FROM A LIMITED LIABILITY COMPANY?
The desire to remove one of the shareholders from a limited liability company may be for a variety of reasons. The Polish Commercial Companies Code offers two principal solutions to that issue. The first way is to have the shareholder excluded by a court on the grounds of material reasons. The exclusion request needs to […]
TELEWORK EMPLOYMENT
Telework means work performed regularly off-site from the work establishment using tools of electronic communication. The meaning is therefore the same as what is commonly referred to as remote work. However, the special nature of telework makes it a suitable arrangement for only some types of work. The employee and the employer can make their […]
SUSPENDING APPLICATION OF LABOUR LAW OR USING TERMS OF EMPLOYMENT THAT ARE LESS ADVANTAGEOUS THAN AS PROVIDED UNDER CONTRACT OF EMPLOYMENT
While Polish labour law is in principle quite restrictive, the Labour Code provides on as many as three occasions for the possibility of suspending certain regulations. These are, of course, limited and conditional upon meeting a number of requirements. The first regulation that addresses the issue is Article 91 of the Labour Code. It allows […]
NEW WAYS TO CHALLENGE NON-APPEALABLE COURT RULINGS
On 3 April 2018, the Act on the Supreme Court of 8 December 2017 went into effect, incorporating into the Polish legal system an additional way to challenge non-appealable court rulings by lodging an extraordinary appeal with the Supreme Court. In principle, the extraordinary appeal may be filed against any non-appealable rulings of a common […]
SECURE TERMINATION OF EMPLOYMENT RELATIONSHIP WITH MANAGEMENT BOARD MEMBER
While Polish labour law provides no special regulations regarding the termination of employment relationships with such employees as management board members, in practice there are ways that, given the special nature of such employment, are safer and less likely to result in the employee lodging an appeal with a labour court. One of the prerequisites […]
EASIER TRANSFER FOR NON-EU INTRA-CORPORATE TRANSFEREES
On 12 February 2018, an amendment to the Act on Foreigners took effect that, among others, makes changes to the temporary residence permits for foreign nationals on account of their intra-corporate transfer. The amendment implements into Polish law provisions of the Directive of the European Parliament and of the Council of 15 May 2014 on […]
NEW REGULATIONS ON ANTI-MONEY LAUNDERING AND ANTI-TERRORIST FINANCING
The majority of the provisions of the Act on Anti-Money Laundering and Anti-Terrorist Financing of 1 March 2018 (hereinafter referred to as the “Act”) will take effect on 13 July 2018. The purpose of the Act is to realign Polish legislation with EU directives and supersede the previously effective act of 16 November 2000. The […]
AMENDMENTS TO REGULATIONS GOVERNING TAX DEDUCTIBLE EXPENSES OF AUTHORS
On 1 January 2018, an amendment to the Act on Personal Income Tax of 26 July 1991 (hereinafter referred to as the “PIT Act”) modifying the regime of tax deductible expenses of authors came into force. While the new provisions increase the limit of tax deductible expenses of authors, they at the same time curtail […]
AMENDMENTS TO NATIONAL COURT REGISTER REGULATIONS – ADVANCING DIGITISATION
On 15 March 2018, the first amendments introduced under the Act Amending the Act on National Court Register and Certain Other Acts of 26 January 2018 entered into force. The subsequent amendments will take effect in stages until March 2020. The amendments, among others, institute the obligation for entrepreneurs to file applications with the National […]
PROJECT OWNER LIABILITY TO SUBCONTRACTOR UNDER UNJUST ENRICHMNET PROVISIONS OF CIVIL CODE – SELECTED ISSUES
Three distinct parties are usually involved in the delivery of a construction project: the project owner, the general contractor, and the subcontractor (or subcontractors). But whereas the relationship between the project owner and the general contractor on the one hand, and the relationship between the general contractor and the subcontractor on the other, are contractually […]
TRANSFER OF PERSONAL DATA TO THIRD COUNTRIES
Rozporządzenie określa zasady przekazywania danych osobowych, które następnie są lub mają być przetwarzane po przekazaniu do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej. Zgodnie z ogólną zasadą przekazanie może nastąpić tylko wtedy, gdy administrator i podmiot przetwarzający spełniają wymogi dotyczące przekazywania danych osobowych określone w Rozporządzeniu, włącznie z wymogami dalszego przekazania danych. Transfer danych osobowych jest możliwy, […]
INFRINGEMENT OF GDPR AND RELATED FINANCIAL RAMIFICATIONS
W związku z wejściem w życie przepisów Rozporządzenia, GIODO będzie posiadał uprawnienie do nakładania administracyjnych kar pieniężnych, w wysokości zależnej od danego naruszenia. Kary mają być w każdym indywidualnym przypadku skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Administracyjne kary pieniężne nakłada się, zależnie od okoliczności każdego indywidualnego przypadku. Ustalając ich wysokość, bierze się pod uwagę m.in.: 1. charakter, […]
IMPACT ASSESSMENT UNDER GDPR
Kolejną nowość wprowadzaną przez Rozporządzenie stanowi obowiązek przeprowadzenia przez administratora danych analizy ryzyka. Wymuszenie takiej analizy, poprzez ustanowienie jej jednym z podstawowych obowiązków administratora danych w określonych przez Rozporządzenie sytuacjach, ma na celu zwiększenie świadomości niebezpieczeństw występujących przy przetwarzaniu danych osobowych. Ewentualny wyciek danych osobowych może, bowiem spowodować znacznie większe straty niż jedynie koszt odszkodowań. […]
RIGHT TO BE FORGOTTEN UNDER GDPR
Rozporządzenie wprowadza między innymi prawo do usunięcia danych, zwane również „prawem do bycia zapomnianym”. W teorii prawo to oznacza, że osoba, której dane dotyczą, ma prawo żądania od administratora niezwłocznego usunięcia dotyczących jej danych osobowych, a administrator ma obowiązek bez zbędnej zwłoki usunąć dane osobowe w całości, jeżeli zachodzi jedna z wymienionych w Rozporządzeniu okoliczności.Administrator […]
CONSENT TO PROCESSING OF PERSONAL DATA UNDER GDPR
Zarówno w obecnym stanie prawnym, jak i na gruncie Rozporządzenia, zgoda na przetwarzanie danych osobowych wyrażona przez osobę, której dane dotyczą, jest jedną z przesłanek legalizujących przetwarzanie danych osobowych.Jednak Rozporządzenie wprowadza istotne zmiany w zakresie pozyskiwania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Wspomniane zmiany wymuszą wprowadzenie modyfikacji do procesu pozyskiwania zgody po 25 maja 2018 r., […]
RIGHTS AND OBLIGATIONS OF EMPLOYERS UNDER GDPR
Rozporządzenie będzie bezpośrednio stosowane w Polsce od dnia 25 maja 2018 roku. Z uwagi na konieczność dostosowania prawa krajowego do przepisów Rozporządzenia, polski ustawodawca pracuje nad projektem ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o ochronie danych osobowych (dalej jako „Projekt”) – które przewidują dokonanie licznych zmian w wielu aktach prawnych, m.in. w kodeksie pracy. Projekt opracowywany […]
CONCEPT OF PERSONAL DATA UNDER GDPR
Nowe przepisy Rozporządzenia zastąpią zarówno dyrektywę regulującą materię ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych oraz swobodny przepływ takich danych, jak i będącą obecnie w mocy polską ustawę o ochronie danych osobowych. Wejście w życie Rozporządzenia oznacza szereg zmian, które dotkną przede wszystkim przedsiębiorców przetwarzających dane osobowe osób fizycznych, oferując towary lub usługi […]
GENERAL DATA PROTECTION REGULATION
17 maja 2016 roku weszło w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE. Zacznie ono bezpośrednio obowiązywać w krajowych porządkach prawnych od dnia 25 maja […]
THE SOLE SHAREHOLDER AS AN EMPLOYEE OF THE LIMITED LIABILITY COMPANY
The sole shareholder of a limited liability company may, in principle, be an employee of the same company, even in a managerial position, provided that his/her stake in the share capital is less than 100 percent. Nevertheless, as numerous judicial decisions of the Supreme Court make it clear, this is not possible where the sole […]
SEA CHANGE IN PERSONAL DATA PROTECTION RULES
On 25 May 2018, Regulation (EU) 2016/679 of the European Parliament and of the Council on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data (the so-called General Data Protection Regulation) will come into force within the European Union. In contrast to the […]
SECURING THE INTERESTS OF MANAGEMENT AND THE COMPANY THROUGH D&O INSURANCE
Running a business carries a high level of risk. In the case of companies limited by shares, wrong decisions can result in adverse financial consequences not only for the company itself, but also for individuals responsible for managing the company’s affairs. For this reason, it is advisable to consider taking out Directors’ and Officers’ liability […]
DRAFT BILL ON REAL ESTATE INVESTMENT TRUSTS
The Ministry of Finance has prepared a draft bill on Real Estate Investment Trusts, which is currently being evaluated by government departments. The Ministry expects that the implementation of this legislation will make real estate investment more popular by creating an attractive environment for investors, while spurring the growth of the Polish capital market. The […]
EMPLOYEE LIABILITY FOR DAMAGE CAUSED TO THE EMPLOYER
The risk of running a business is borne, in principle, by the employer. However, this does not preclude the employer from seeking compensation from an employee where the latter’s culpable and unlawful conduct results in damage. An employee who, as a result of the non-performance or improper performance of his or her duties, has caused […]
NEW RULES FOR MODIFYING PUBLIC CONTRACTS
Most of the amendments to the Public Procurement Law Act of 29 January 2004 (the “PPL”), as provided for in the Act amending the Public Procurement Law Act and certain other acts, dated 22 June 2016 (the “Amendment”), came into force on 28 July 2016. One of the most interesting elements of this Amendment, which […]
THE ACT ON THE OUT-OF-COURT SETTLEMENT OF CONSUMER DISPUTES
On 10 January 2017, the Act of 23 September 2016 on the Out-of-Court Settlement of Consumer Disputes, which introduces in the Polish legal order measures allowing for an amicable resolution of consumer disputes arising between nationals of European Union Member States and entrepreneurs established in the territory of Poland, will come into force. This out-of-court […]
ADOPTING MANAGEMENT AND SUPERVISORY BOARD RESOLUTIONS VIA MEANS OF DISTANCE COMMUNICATION
The rules regarding the functioning of corporate authorities of companies limited by shares (spółki kapitałowe) are laid down in the Code of Commercial Companies (“CCC”). Management boards and supervisory boards of such companies make decisions regarding their company’s operation by way of resolutions. For the sake of the proper functioning of these bodies and the […]
OBLIGATION TO MAKE BUSINESS PAYMENTS OF OVER PLN 15,000 THROUGH A BANK ACCOUNT
Entrepreneurs carry out on a daily basis numerous commercial transactions and payments related to their business activities. Some are made in cash; however, due to legal constraints, the great majority of them must be effected through bank accounts. According to the current wording of Article 22 of the Freedom of Economic Activity Act of 2 […]
NEW REGULATIONS ON THE POSTING OF WORKERS FOR THE PROVISION OF SERVICES
The Act dated 10 June 2016 on the Posting of Workers in the Framework of the Provisions of Services (the “Act”) came into force on 18 June 2016. The Act lays down, among others, rules on posting workers within Poland as part of the provision of services, for verifying compliance with the provisions on posting […]
AMENDMENT TO THE CONSTRUCTION LAW
1 January 2023 saw the coming into force of most provisions of the wide-ranging and much-discussed amendment to the Construction Law prepared by the Ministry of Development and Technology and passed by the Sejm in 2022. Key changes include allowing single-family houses of any size, and a longer list of other projects, to be built […]
RETENTION PERIODS FOR COMPANY DOCUMENTS
Okresy, przez które należy przechowywać dokumenty są zróżnicowane w zależności od tego, jakich dokumentów dotyczą. W odniesieniu do niektórych dokumentów w ogóle nie istnieje ustawowy obowiązek ich przechowywania (warto jednak je przechowywać ze względu np. na terminy przedawnienia roszczeń). Z kolei, w odniesieniu do innych dokumentów, zwłaszcza firmowych, szczegółowe regulacje dotyczące ich przechowywania zostały zawarte […]
PROPOSED AMENDMENTS TO THE NATIONAL COURT REGISTER ACT
Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało informację o rozpoczęciu prac nad ustawą o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw. Projektowane założenia w sposób diametralny zmieniają zasady funkcjonowania KRS. Ministerstwo Sprawiedliwości podjęło pracę nad nowelizacją ze względu na konieczność implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/17/UE z dnia 13 czerwca 2012 roku zmieniającej dyrektywę Rady […]
INVESTORS’ KNOWLEDGE OF THE CONTRACT WITH A SUBCONTRACTOR DETERMINES THE EXTENT OF THEIR LIABILITY
W ostatnim czasie zostało wydane istotne orzeczenie, w którym Sąd Najwyższy odniósł się do pojawiających się w orzecznictwie sądowym rozbieżności dotyczących warunków ponoszenia przez inwestora solidarnej odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcom od wykonawcy z tytułu zrealizowanych robót budowlanych. W uchwale z dnia 17 lutego 2016 roku, sygn. III CZP 108/15, Sąd Najwyższy uznał, że […]
AMENDMENT TO THE PROVISIONS REGULATING EMPLOYMENT CONTRACTS FOR A DEFINITE TERM – RULES FOR EMPLOYING WORKERS IN TRANSITION
Nowelizacja, która weszła w życie w dniu 22 lutego 2016 roku znacząco zmieniła zasady zatrudniania pracowników na podstawie umów o pracę na czas określony. Obecnie pracodawca może zawrzeć z pracownikiem tylko trzy umowy o pracę na czas określony, przy czym łączny okres obowiązywania tych umów nie może trwać dłużej niż 33 miesiące. Ewentualne przerwy pomiędzy […]
LIABILITY OF EXECUTIVES FOR AN INFRINGEMENT OF ANTICOMPETITIVE ARRANGEMENT-RELATED BANS
Na mocy nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (ustawa z dnia 16 lutego 2007 r.; Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm., dalej jako „Ustawa”), obowiązującej od 18 stycznia 2015 r., osoby zarządzające przedsiębiorstwem, przez które rozumie się osoby kierujące przedsiębiorstwem, w szczególności pełniące funkcję kierowniczą lub wchodzące w skład organu zarządzającego […]
INTERNET DOMAIN PROTECTIONS
W dobie cyfryzacji, możliwość korzystania przez przedsiębiorców z własnej strony internetowej wydaje się być czymś naturalnym. Strona internetowa przedsiębiorcy jest bowiem nie tylko tanią reklamą jego działalności, ale także źródłem informacji, platformą komunikacyjną z obecnym i potencjalnym klientem, ale także jego wizytówką. Warto zawczasu przedsięwziąć kroki mające na celu zabezpieczenie domeny internetowej. W pierwszej kolejności […]
TAX-DEDUCTIBLE DONATIONS IN THE CONTEXT OF THE CORPORATE INCOME TAX ACT
W celu zmniejszenia podstawy opodatkowania osoby prawne mogą przekazywać darowizny na rzecz określonych podmiotów, aby jednak doszło do skutecznego zmniejszenia podstawy muszą być spełnione określone w ustawie przesłanki. Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych podstawę opodatkowania, stanowi ustalony dochód po […]
THE DOCUMENT FORM – A NEW FORM OF LEGAL TRANSACTIONS
Od września 2016 r. poszerzy się katalog form czynności prawnych, uregulowanych w kodeksie cywilnym. Zgodnie z nowymi przepisami kodeksu, do zachowania nowej, dokumentowej formy czynności prawnej, wystarczy złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Dotychczas podstawową formą dokonywania czynności prawnych była zwykła forma pisemna.Niemniej jednak, w obrocie nierzadko dochodzi […]
THE SUPREME COURT: THE PRESUMED TERM OF OFFICE OF A LIMITED LIABILITY COMPANY BOARD MEMBER IS ONE YEAR
The issue of indefinite term appointments for management board members of limited liabilitycompanies has for years presented interpretative challenges to judges and legal scholars alike. Alsothe Supreme Court has failed until now to develop a uniform and clear ruling practice in this respect.That is why the judgment of the Supreme Court issued on 4 March […]
THE NON-COMPETITION CLAUSE IS NOT TRANSFERRED TO A NEW EMPLOYER FOLLOWING THE EXPIRY OF AN EMPLOYMENT RELATIONSHIP
Strony stosunku pracy mogą, w oparciu o artykuły 1011 – 1014 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 kodeks pracy (Dz. U. 2014.1502 t.j. ze zm.; dalej „Kodeks pracy”), zawrzeć umowę o zakazie konkurencji. Przedmiotowa klauzula może zostać zawarta w treści umowy o pracę, ale może również stanowić odrębny dokument. Strony mogą objąć zakazem konkurencji zarówno […]
NEW SOLUTIONS IN THE CONSTRUCTION PROCESS
W dniu 28 czerwca 2015 roku weszła w życie ustawa z dnia 20 lutego 2015 roku o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw, wprowadzająca szereg istotnych zmian w procesie budowlanym. Przede wszystkim należy wskazać, że powołana wyżej nowelizacja zmienia katalog inwestycji, których realizacja jest możliwa wyłącznie na podstawie pozwolenia na budowę. Zgodnie […]
MODIFICATION TO THE RULES OF LIABILITY OF MEMBERS OF THE MANAGEMENT BOARD FOR ANY DAMAGE CAUSED TO THE COMPANY?
Zgodnie z art. 293 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1030 – ze zm., dalej „k.s.h.”) członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym sprawę lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponoszą winy. Ponadto, powinni […]
THE AMENDMENT ACT FOR THE COMPETITION AND CONSUMER PROTECTION ACT AND SOME OTHER ACTS
Dnia 5 sierpnia 2015 roku parlament przyjął ustawę o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta wdraża dyrektywę Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/22/WE z dnia 23 kwietnia 2009 roku w sprawie nakazów […]
COMMERCIAL PROXY CANNOT BE RESTRICTED TO ACT SOLELY TOGETHER WITH A MEMBER OF THE MANAGEMENT BOARD
30 stycznia 2015 rok Sąd Najwyższy podjął uchwałę, która może w poważny sposób wpłynąć na zasady reprezentacji wielu spółek. Przedmiotowa uchwała dotyczyzagadnienia tzw. prokury łącznej niewłaściwej, czyli sytuacji, gdy prokurent zdolny jest do reprezentacji spółki wyłącznie wspólnie z członkiem zarządu tej spółki. Przez wiele lat sądy rejestrowe bez przeszkód dokonywały wpisów tak formułowanych prokur. Uchwała […]
LIABILITY OF BUSINESS OPERATOR FOR UNFAIR ADVERTISING
„Reklama dźwignią handlu” – zapewne każdy przedsiębiorca zdaje sobie sprawę, że w większości przypadków do efektywnego prowadzenia działalności gospodarczej niezbędna jest skuteczna reklama. W dobie specjalizacji naturalnym jest, że część funkcji w przedsiębiorstwie – szczególnie tym mniejszym – przenoszona jest na podmioty zewnętrzne, czy to w celu zaoszczędzenia kapitału, czy też w celu zapewnienia wykonania […]
NEW RULES FOR EMPLOYMENT CONTRACTS
Z dniem 22 lutego 2016 roku wejdzie w życie systemowa nowelizacja przepisów Kodeksu pracy dotyczących umów o pracę. Podstawową zmianą będzie ograniczenie rodzajów umów o pracę do trzech (w miejsce obecnych czterech). A mianowicie, art. 25 Kodeksu pracy w brzmieniu nadanym mu ustawą nowelizującą wyróżnia: umowę o pracę na czas nieokreślony, umowę na czas określony […]
WHY IS IT A GOOD IDEA TO APPOINT AN INFORMATION SECURITY ADMINISTRATOR?
Zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U.2014.1182 j.t. ze zm.; dalej jako „Ustawa”), podmiot przetwarzający dane osobowe (pracowników, klientów itd.) jest administratorem danych osobowych, odpowiedzialnym za przetwarzanie danych zgodnie z Ustawą, ich właściwe zabezpieczenie i ochronę. Ustawa nakłada szereg wymogów w zakresie kontroli przestrzegania przepisów o ochronie danych […]
FOREIGN-LANGUAGE DOCUMENTS IN THE PUBLIC PROCUREMENT PROCEEDINGS
Jedna z głównych zasad wyrażonych w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 roku – Prawo zamówień publicznych („PZP”) stanowi, że postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego przeprowadza się w języku polskim. Wyrazem tej zasady jest nakaz, by wszystkie dokumenty postępowania przygotowane przez zamawiającego były sporządzone w języku polskim. Chodzi tu zarówno o podstawowe dokumenty, jakimi są […]
IMPORTANT AMENDMENTS TO THE LAW ON PROTECTION OF COMPETITION AND CONSUMERS
W dniu 18 stycznia 2015 weszła w życie ustawa z dnia 10 czerwca 2014 roku o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy – Kodeks postepowania cywilnego. Nowelizacja wprowadza istotne zmiany w polskim prawie konkurencji, w tym w zakresie odpowiedzialności osób zarządzających przedsiębiorstwami z tytułu naruszenia niektórych ograniczeń ciążących na przedsiębiorcach. Przede wszystkim […]
IS IT WORTHWHILE TO REGISTER A COMMUNITY TRADE MARK?
Dzięki obecności Polski w Unii Europejskiej, rodzimi przedsiębiorcy mają możliwość korzystania z interesującej formy ochrony własnych znaków towarowych. Wspólnotowe znaki towarowe („WZT”), bo o nich mowa, charakteryzują się istotnymi z punktu widzenia przedsiębiorców cechami. Przede wszystkim przyznają one uprawnionemu właścicielowi znaku wyłączne prawo do jego używania, przy jednoczesnym zakazie używania takiego znaku przez osoby trzecie. […]
WHAT ARE THE LIMITS TO WHAT A COMMERCIAL REPRESENTATIVE CAN DO?
Zgodnie z art. 109 kodeksu cywilnego prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokurent, jako pełnomocnik, składa własne oświadczenia woli, ale działa w imieniu i ze skutkiem prawnym dla mocodawcy. Oznacza to, że jego czynności wywołują […]
NEW RULES OF WARRANTY
Na mocy ustawy o prawach konsumenta, która weszła w życie z dniem 25 grudnia 2014 r. (ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, Dz.U.2014.827), dokonano zmiany dotychczas obowiązujących regulacji prawnych dotyczących sprzedaży – głównie w zakresie sprzedaży na rzecz konsumentów. Zmiany objęły także przepisy działu III tytułu XI kodeksu cywilnego, dotyczące gwarancji. […]
IMPROVING EFFICIENCY OF REGISTRATION OF BUSINESS ENTITIES WITH NATIONAL COURT REGISTER
Z dniem 1 grudnia 2014 roku weszła w życie ustawa z 26 czerwca 2014 roku o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Zmiany wprowadzane ustawą nowelizacyjną są daleko idące. W swoim założeniu mają znacząco uprościć i przyspieszyć proces rejestracji podmiotów w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jedną z najważniejszych zmian jest […]
WHEN MAY A COMPANY BE LIABLE FOR AN OFFENCE?
Zgodnie z art. 52 Kodeksu karnego, spółka może ponieść odpowiedzialność majątkową za przestępstwo popełnione przez osobę fizyczną, która działała w jej imieniu lub interesie, jeżeli przestępstwo przyniosło jej korzyść. Jednakże, aby spółka poniosła taką odpowiedzialność musi zostać spełniony łącznie szereg przesłanek, zarówno materialnych jak i formalnych. W pierwszej kolejności należy mieć na uwadze, że spółka […]
AMENDMENT TO CIT AND PIT ACTS ELIMINATES A NUMBER OF TAX OPTIMIZATION MECHANISMS
W dniu 26 czerwca 2014 roku Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Głównym założeniem nowelizacji jest zwalczanie szkodliwej konkurencji ze strony części państw, przede wszystkim tzw. rajów podatkowych, oraz przeciwdziałanie odraczaniu lub unikaniu opodatkowania przy wykorzystaniu […]
AMENDMENT TO THE PUBLIC PROCUREMENT – REDUCTION OF APPLICABILITY THRESHOLDS
W dniu 16 kwietnia 2014 r. weszła w życie ustawa z dnia 14 marca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych („PZP”) oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 423). Przewidziane nowelizacją zmiany należy uznać za rewolucyjne zarówno dla zamawiających, jak i wykonawców. Najważniejszą z nowości jest podniesienie progu stosowania […]
TAX AUTHORITIES START LOOKING INTO INTERCOMPANY TRANSACTIONS
Ponad 60 % światowego handlu realizują wielonarodowe przedsiębiorstwa – są nimi zarówno światowe giganty, których nazwy znane są powszechnie, jak i mniejsze podmioty, które mają jedną lub kilka spółek powiązanych w kilku krajach. Związana z tym zjawiskiem globalizacja procesów gospodarczych zwróciła uwagę organów podatkowych na problematykę cen transferowych (transfer pricing), która pojawiła się w kontekście […]
METHODS OF INCREASING CAPITALIZATION OF LIMITED LIABILITY COMPANY
Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą na kilka sposobów dokonać dokapitalizowania spółki. Najczęściej spotykanymi sposobami są: podwyższenie kapitału zakładowego, dopłaty oraz pożyczki. Podwyższenie kapitału zakładowego następuje przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych. Co ważne, podwyższenie kapitału zakładowego wymaga podjęcia przez wspólników odpowiedniej uchwały i objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym. Objęcie udziałów […]
CHANGES IN THE ANTI-MONOPOLY LAW
18 stycznia 2015 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.), uchwalona po trwających ponad 2 lata pracach. Zmiany wprowadzone tą nowelizacją mają duże znaczenie praktyczne i powinny zainteresować przede wszystkim przedsiębiorców. Na pierwszy plan wysuwa się […]
NEW CONSUMER RIGHTS ACT
W dniu 25 grudnia 2014 roku wejdzie w życie ustawa z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta, wprowadzająca do polskiego systemu prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów.Powołana wyżej regulacja w sposób istotny zwiększa uprawnienia konsumentów, a w konsekwencji powyższego wpływa również na odpowiadające im obowiązki przedsiębiorców. Przede wszystkim […]
BENEFICIAL ARRANGEMENTS FOR BUSINESSES: CHANGES IN BUSINESS LAW
Rada Ministrów przyjęła w dniu 18 lutego 2014 r. uchwałę w sprawie zaleceń ujednolicenia terminów wejścia w życie niektórych aktów normatywnych. Uchwała ta wprowadza do polskiego porządku prawnego zasadę „dwóch terminów”, stosowaną m.in. w Wielkiej Brytanii i Francji. Zgodnie z tą zasadą, termin wejścia w życie aktów normatywnych zawierających przepisy określające warunki wykonywania działalności gospodarczej […]
HOW TO ENFORCE PAYMENT AGAINST FOREIGN PARTNER? – SOME COMMENTS ON EUROPEAN PAYMENT ORDER (EPO)
Postępowanie w sprawie Europejskiego Nakazu Zapłaty ustanowione zostało rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1896/2006. W polskim ustawodawstwie procedura została natomiast uregulowana w Kodeksie postępowania cywilnego w dziale dotyczącym Europejskiego postępowania w sprawach transgranicznych od art. 50515 do art. 50520. Głównym celem wprowadzenia instytucji ENZ było uproszczenie, przyspieszenie i ograniczenie kosztów postępowania sądowego w […]
COSTS OF IMPROVING SKILLS OF EMPLOYEES
Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest obowiązek pracodawcy ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych (jednakże obowiązek ten ogranicza się do pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę). Podnoszenie kwalifikacji pracowników może przybierać różne formy. Pracownik może całkowicie samodzielnie, ale za zgodą pracodawcy, podnosić własne kwalifikacje zawodowe. Z drugiej strony pracodawca może aktywnie włączyć się w […]
SEVERAL TRIAL PERIODS IN THE SAME COMPANY
Sąd Najwyższy w swoim orzeczeniu z dnia 4 września 2013 roku o sygnaturze akt II PK 358/12 rozwiał istotną wątpliwość z zakresu prawa pracy. Mianowicie rozstrzygnął, iż jest dopuszczalne zatrudnienie tego samego pracownika w jednym przedsiębiorstwie na kilka okresów próbnych, jednakże pod warunkiem, iż każdy okres próbny dotyczy innego stanowiska. Powyższy wyrok Sądu Najwyższego dotyczył […]
CONCLUDING AGREEMENTS BY ELECTRONIC MAIL AS A WAY OF IMPROVING BUSINESS EFFICIENCY
Jedną z fundamentalnych zasad prawa cywilnego jest zasada swobody umów. Stanowi ona między innymi, że strony mają swobodę w zakresie kształtowania treści zawieranej umowy oraz wyboru jej formy. Chociaż prawo wymaga dla ważności niektórych czynności prawnych formy szczególnej, np. formy aktu notarialnego, to jednak zdecydowana większość umów powszechnie zawieranych w obrocie gospodarczym może być sporządzona […]
RIGHT TO CHALLENGE RESOLUTION BY FORMER SHAREHOLDER OF LIMITED LIABILITY COMPANY
Zgodnie z art. 250 pkt 2 Kodeksu spółek handlowych: „Prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały wspólników przysługuje wspólnikowi, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu”. Treść przepisu wydaje się jasna i klarowna, wątpliwości pojawiają się jednak w sytuacji, gdy taki wspólnik straci status wspólnika na mocy podjętej uchwały. Czy w […]
DIFFERENCES IN TERMS OF OFFICE SERVED BY MANAGEMENT BOARD MEMEBERS IN LIMITED LIABILITY COMPANIES
Kadencją nazywamy formalnie ustalony w umowie spółki okres, na jaki dana osoba zostaje powołana w skład organu, do pełnienia funkcji. Przy czym chodzi raczej o „projektowany” przez założycieli spółki okres, a nie faktyczny czas pełnienia obowiązków. Co ważne, kadencji nie można utożsamiać z mandatem. Kadencję należy pojmować w charakterze terminu techniczno-prawnego, zawierającego wskazanie okresu, na […]
DECLARING INVALID CONSTRUCTION PERMIT ISSUED UNDER INVALIDATED LOCAL MASTER PLAN.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przyjmowany jest w drodze uchwały rady gminy, która może zostać zaskarżona do sądu administracyjnego przez wojewodę bądź inny podmiot, mający interes prawny, w każdym czasie, a jeśli sąd ten ustali, że naruszono zasady bądź rażąco naruszono tryb sporządzenia planu miejscowego, może stwierdzić jego nieważność. Prawomocne orzeczenie sądu administracyjnego stwierdzające nieważność tego […]
LEGALIZATION OF ILLEGAL CONSTRUCTION
Dokonując w 2003 roku nowelizacji ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. 2010, Nr 243, poz. 1623) ustawodawca umożliwił odstąpienie od obowiązku orzekania nakazu bezwarunkowej rozbiórki obiektu budowlanego, który został samowolnie wybudowany. Wyżej wymieniona nowelizacja wprowadziła procedurę legalizacyjną pozwalającą zalegalizować samowolę budowlaną w przypadku, gdy obiekt spełnia określone […]
NO OBLIGATION TO ACQUIRE ENTIRE LAND BY INVESTOR OF CONSTRUCTION PROJECT
Wyrokiem z dnia 19 listopada 2013 r. w sprawie o sygnaturze II OSK 2180/12 Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że niezgodne z przepisani ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414 ze zm.) jest nakazanie inwestorowi wykupienia całości gruntów pod realizację planowanego przedsięwzięcia. W związku z tym ma […]
WHAT IS WORTH KNOWING ABOUT SPONSORSHIP AGREEMENT?
Umowa sponsorska jest umową nienazwaną, co do której nie ma właściwej regulacji w Kodeksie cywilnym. Zawierana jest na zasadzie swobody umów, tzn. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Głównymi cechami umowy sponsorskiej są: konsensualność, odpłatność […]
IS IT POSSIBLE TO ACQUIRE THE RIGHT TO USE THE BUSINESS NAME OF ANOTHER UNDERTAKING?
W języku prawniczym firma to inaczej oznaczenie przedsiębiorcy. Podstawowe zasady tworzenia firmy, wskazują przepisy Kodeksu cywilnego (dalej „k.c.”) oraz Kodeksu spółek handlowych (dalej „k.s.h.”). Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko,natomiast firmą osoby prawnej – jej nazwa. Oprócz podstawowych danych wyznaczonych przez przepisy, firma może zawierać również inne oznaczenia fakultatywne, jak choćby zakres działalności, […]
ALTERNATIVE DISPUTE RESOLUTION – RECIPE FOR PROLONGED AND COSTLY COMMERCIAL LITIGATION
Prowadząc działalność gospodarczą nie sposób uniknąć sytuacji spornych, które angażują czas, pieniądze, a także mogą wpłynąć na utratę dobrego wizerunku przez przedsiębiorcę. Niestety, ale polskiemu wymiarowi sprawiedliwości daleko do osiągnięcia zadowalającej efektywności w rozwiązywaniu takich problemów, czego dowodem może być zajęcie przez Polskę dopiero 97 miejsca spośród 142 państw w raporcie Światowego Forum Ekonomicznego „The […]
UNDER WHAT CIRCUMSTANCES CAN ACTS OF MANAGEMENT BOARD OF A COMPANY LIMITED BY SHARES BE DECLARED INVALID
Companies limited by shares, such as limited liability companies and joint-stock companies, are governed by the Commercial Companies Code (CCC). Certain legal acts performed by these companies require approval from shareholders, the general meeting, or the supervisory board. The consequences of not obtaining such approval can vary. Firstly, according to Article 17 of the CCC, […]
MODIFIED E-COURT PROCEDURE
Przedmiotowa nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) została wprowadzona ustawą z dnia 10 maja 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 654), a weszła w życie 7 lipca b.r. Generalnie rzecz ujmując, zmiana ma na celu ukrócenie nadużyć welektronicznym postępowaniu upominawczym polegających na dochodzeniu przedawnionych roszczeń. Nowelizacja ogranicza stosowanie tego trybu (potocznie zwanego postępowaniem przed […]
LAND AND MORTGAGE REGISTERS ALSO AVAILABLE ON-LINE
Jawność ksiąg wieczystych ma istotne znaczenie dla pewności obrotu nieruchomościami. Mimo to, dotychczas przepisy ustawowe nie wspierały realizacji tej zasady w sposób adekwatny do możliwości technicznych i potrzeb społeczeństwa.Zmiany w tym zakresie wprowadza Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. 2013, poz. 941), która wejdzie […]
WHAT MISTAKES TO AVOID WHEN DRAWING A BLANK BILL OF EXCHANGE?
Weksel in blanco, zwany również niezupełnym, jest papierem wartościowym często stosowanym jako zabezpieczenie należności i gwarancja jej spłaty. Zastępuje złożenie gotówki jako kaucji. Decydując się na taką formę zabezpieczenia, trzeba jednak pamiętać o paru wskazówkach, które uchronią nas przed niebezpieczeństwem wykorzystania przez drugą stronę weksla niezgodnie z zawartym porozumieniem. Charakterystyczną cechą weksla in blanco jest […]
COOPERATION AGREEMENT AS A VEHICLE FOR REGULATION OF LEGAL RELATIONS BETWEEN UNDERTAKINGS
Przepisy prawa, a w szczególności przepisy Kodeksu cywilnego, określają szereg umów często występujących w praktyce obrotu gospodarczego. Należy jednak pamiętać, że przewidziane przez ustawodawcę rozwiązania nie zawsze odpowiadają intencji stron zamierzających podjąć pewne zobowiązania. W takiej sytuacji należy mieć na uwadze, że zgodnie z zasadą swobody umów strony mogą ukształtować łączący je stosunek prawny według […]
GOOD TIME TO INVEST IN SPECIAL ECONOMIC ZONES
Specjalne strefy ekonomiczne (SSE) to wyodrębniona administracyjnie część terytorium Polski, na której terenie może być prowadzona działalność gospodarcza na preferencyjnych zasadach, określonych w Ustawie z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz.U. z 2007 r., nr 42, poz. 274 j.t., ze zm.) oraz w jej aktach wykonawczych. Obecnie w Polsce istnieje 14 […]
NEW OBLIGATIONS OF EMPLOYERS RESULTING FROM CHANGES IN PARENTAL LEAVES
W dniu 17 czerwca 2013 roku weszła w życie Ustawa z dnia 28 maja 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 675). Przepisy tej ustawy zmieniają m.in. przepisy Kodeksu pracy w części dotyczącej urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego oraz […]
SMALL POWER TRIPACK BECOMES EFFECTIVE
Mały trójpak energetyczny, czyli Ustawa o zmianie ustawy prawo energetyczne i niektórych innych ustaw z 26 lipca 2013 roku (Dz.U. z 2013 r. poz. 984) weszła w życie 11 września bieżącego roku. Nowelizacja przepisów została wymuszona przez skierowanie skarg przeciw Polsce przez Komisję Europejską do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w związku z niespełnieniem przez Polskę […]
WHAT ONE SHOULD KNOW BEFORE DECIDING TO ESTABLISH A BRANCH OF A FOREIGN COMPANY IN POLAND?
A company limited by shares is a legal vehicle for conducting business in Poland that foreign undertakings choose most often. An alternative to that is the establishment in Poland of a branch office of a company based abroad. Setting up of a branch of a foreign company in Poland is governed by the applicable legal […]
TRANSFORMATION OF COMPANY LIMITED BY SHARES – – TAXATION OF RESERVE AND SUPPLEMENTARY CAPITAL
One of the significant issues faced by companies limited by shares planning to become re-established as partnerships (for instance as the recently more and more popular limited joint-stock partnership (spółka komandytowo-akcyjna)) is the issue of taxation of the accumulated equity capital funds. In particular, case-law offers differing views as to whether in case of such […]